Re: Enschede (alle berichten over enschede)
Ruimte voor de ramp
In het Los Hoes van het Rijksmuseum in Enschede opent vandaag het Steunpunt voor de vuurwerkslachtoffers. Het moet een ontmoetingsplek zijn, maar ook een vraagbaak over de ramp op 13 mei 2000 en de gevaren van vuurwerk. ‘We gaan niet meer zoeken naar het eerste vlammetje’.
ENSCHEDE
In de oud-Twentse boerderij hangen indrukwekkende foto’s van in puin gevallen huizen, verkoolde huisraad en speelgoed, verwrongen auto’s en fietsen. Een maquette van de Enschedese Roombeek, de wijk die op 13 mei 2000 door de vuurwerkramp werd verwoest, is de blikvanger bij binnenkomst. Achterin het vertrek staat - voorlopig - een vitrine met de boeken van de Commissie Oosting, de officiële commissie die de vuurwerkramp onderzocht.
Bert van Gool en Henk van der Pluijm - twee van de vier initiatiefnemers van het steunpunt - proberen de maquette waterpas te krijgen en buigen zich over de vraag wat ze de eerste dagen nog meer zullen exposeren. ‘In elk geval niet meer de filmpjes van de explosies. Die heeft iedereen nu wel vaak genoeg gezien’, vinden ze. En de opbouw van de rampwijk is ook verspilde moeite: ‘Stap op de fiets en je ziet ‘t.’
Het Trefpunt zal zich richten op ‘de feiten’ rond de ramp en de geschiedenis van de wijk. Er komt een laptop met veel documentatie over de ramp foto’s, onderzoeken, getuigenverslagen... Via RTV Oost hopen ze de beelden te laten zien van De Bijrijder simpele beelden vanuit een rijdende auto ‘ergens in Overijssel’. Een toenmalig tv-vullertje, voor de uren zonder programma. Maar nu ineens van grote waarde. De auto reed een keer door Roombeek. ‘Je kunt nog eens zien hoe het leven er was.’
Daarom zijn Van der Pluijm en Van Gool ook zo blij met de maquette. ‘Er heeft een vrouw gebeld, die tijdens de ramp door een bewoner in de wijk is geholpen. Die zou ze graag nog eens ontmoeten. Via die maquette kunnen we misschien achterhalen waar dat precies was. En hopelijk dan ook nog wie dat is geweest. Die rol hopen we te kunnen vervullen: mensen met elkaar in contact brengen.’
Er is behoefte aan een informatie- en documentatiepunt als dit, geloven ze. Bij mensen van buiten Enschede: ‘Misschien kunnen we rondleidingen gaan geven in de nieuwe wijk.’ Maar zeker ook bij slachtoffers. ‘Er zijn nog altijd mensen die problemen hebben, en waar het rouwproces niet voltooid is. In die situaties zie je vaak dat het wel helpt, als ze meer inzicht krijgen in de vraag: wat is er gebeurd. Dat is ons Leitmotiev: verwerken door te begrijpen, begrijpen door te weten. We hopen meer antwoorden te geven op vragen dan tot dusver het geval was.’
Wat het Trefpunt zeker niet wil zijn: een nieuwe BSVE, een opvolger van de opgeheven Belangenvereniging Slachtoffers Vuurwerkramp. Wat het Trefpunt evenmin wil zijn: een nieuwe actiegroep, die de ramp nog een keer wil gaan oplossen.
‘We zijn geen onbezoldigde rechercheurs, die op jacht gaan naar ‘het eerste vlammetje’ daarvan zijn er al genoeg.’ Dat André de Vries verantwoordelijk is voor het eerste vlammetje achten ze onwaarschijnlijk. 'Maar er zijn mensen die weten wat er die dag op het terrein van SE Fireworks is gebeurd. Wellicht dat ze op hun sterfbed ooit het geheim prijsgeven, of in de kroeg bij een glas te veel.’
Het Trefpunt zal dus geen doorstart worden van De Onderste Steen. Een groep verontruste burgers, die meende dat Oosting de ramp nog onvoldoende had onderzocht en daarom de afgelopen jaren zelf in Oostenrijk extra onderzoek liet doen. Het leidde vorig jaar tot de zogenaamde koolstoftheorie. Die komt er op neer dat de explosies niet alleen het werk waren van het vuurwerk, maar dat het papieren verpakkingsmateriaal ook een explosief gas vormde. Dat gas (koolstof) moet de explosies sterk hebben verergerd. Een theorie die door de officiële ramponderzoekers wordt afgewezen.
Maar voor het Trefpunt is het koolstofverhaal wel een vaststaand feit. Niet verwonderlijk de initiatiefnemers hebben een binding gehad met de groep De Onderste Steen.
Om vrijheid te houden, wordt principieel geen subsidie gevraagd aan de gemeente. Die heeft er volgens hen een handje van om gelijk een vinger in te pap te willen in ruil voor de centen. Die angst speelt vooral bij Van der Pluijm, bij wie argwaan jegens de gemeente door de aderen stroomt. Zodra de stichting subsidie gaat vragen, is hij weg. Hij vindt de fouten van gemeente en brandweertop rond de ramp onvergeeflijk.
Van Gool verhult niet dat er binnen de club over heel veel dingen verschillend wordt gedacht. Bijvoorbeeld in hoeverre de brandweer mede schuld draagt aan de ramp. Van Gool is daarover genuanceerder dan Van der Pluijm.
‘Ze zijn overrompeld, er heerste een na-zomerdag sfeertje. Ze rukten met te weinig mensen uit. En ze hadden het gebied moeten ontruimen. Maar ze hebben daar ook zwaar voor betaald, het verlies van vier van hun mensen. Ze hebben de ramp niet veroorzaakt, maar ik weet dat er binnen onze club niet iedereen het daar mee eens is.’
Volgens Van Gool zal dat geen gevolgen moeten hebben voor de voorlichting naar buiten toe. ‘We blijven kritisch. We slaan hier alleen informatie op, waarvan wij overtuigd zijn dat die waar is. Waar we vraagtekens bij hebben gaat voorlopig in de map: beïnvloedde informatie.’ Informatie, die van de SE Fireworks-directeur Rudi Bakker komt, zal er vermoedelijk terecht komen. Bij de Onderste Steen hielp hij achter de schermen mee. ‘Je kan hem zien als zowel dader als slachtoffer. Het is een over-geëmotioneerde man, die met een ongelofelijk puntfocus naar details kijkt.’
Het Rijksmuseum - toch ook een overheidsinstelling - heeft volgens hen geen inhoudelijke voorwaarden gesteld. ‘Directeur Cannegieter zei: regel het maar met het personeel, ik kom wel een keertje handjes schudden.’
Het Steunpunt opent vanmiddag om 14.00 uur. Verder is het wekelijks open op woensdag, vrijdag en zondag van 11.00 tot 17.00 (muv aanstaande woensdag).
