Vuurwerk voor dummies
LICHTENVOORDE – Vuurwerk is er in vele soorten en maten. De ronkende teksten op de verpakking geven vaak weinig duidelijkheid over de inhoud. Daarom een lesje van Lesli.Nederland is een vuurwerkland. ,,Er is, na China, geen land ter wereld waar met oud en nieuw per hoofd van de bevolking zo veel vuurwerk wordt afgestoken als Nederland”, zegt Barnt Masselink van Lesli in Lichtenvoorde, een van de grootste vuurwerkimporteurs van Nederland. Maar wat schieten we nu eigenlijk de lucht in? De vuurwerkitems hebben vaak ronkende Engelse namen als Power Pearls of Thunder Tales, die weinig zeggen over de inhoud. De verpakking word je ook niet wijzer. Daarom een lesje vuurwerkkennis van Lesli.
DE BELANGRIJKSTE CATEGORIEËN:
1. Jeugdvuurwerk. Vuurwerk met zeer lage hoeveelheden kruit en ander brandbaar materiaal: sterretjes, grondbloemen en knetterballen. Mag het hele jaar verkocht en afgestoken worden. Masselink: ,,Deze categorie groeit snel. Vooral omdat er sinds 2015 op 31 december overdag geen echt vuurwerk meer afgestoken mag worden. Hiermee kan de jeugd zich overdag toch vermaken. De verkoop van de traditionele rotjes loopt om dezelfde reden terug.”
Prijs: van 1,29 voor een pakje grondbloemen tot 10 euro voor een gemengd pakket.
2. Knalvuurwerk. Van kanonslagen tot duizendklappers: knalvuurwerk is er altijd geweest. De ‘rotjes’ zijn echter wel op hun retour, om bovenvermelde reden, ten gunste van het betere siervuurwerk.
Prijs: van 1,40 euro voor een pakje kanonslagen tot 50 euro voor een mat met honderden knallen.
3. Siervuurwerk. Het meest verkocht. Het is onder te verdelen in:
a. De vuurpijl. Samen met het rotje het bekendste stuk vuurwerk. Wordt afgeschoten vanaf de grond, meestal vanuit een fles. Gaat de lucht in tot 30 meter hoog en spat daar uit elkaar in een lichteffect. ,,Het aantal verkochte vuurpijlen loopt terug”, zegt Barnt Masselink. ,,Eén vuurpijl mag maximaal 40 gram brandbaar materiaal (kruit, flashpoeder en metalen, zie kader Hoe werkt vuurwerk, MP) bevatten. Omdat een vuurpijl vrij zwaar is, is er vrij veel kruit nodig om hem te laten opstijgen. Daardoor blijft er maar weinig over voor het uiteindelijke effect. Als er tegenwoordig vuurpijlen verkocht worden, gaat het vaker om een enkele grote vuurpijl dan om een zak met meerdere kleine.”
Prijs: een grote vuurpijl kost rond de 10 euro.
b. De fontein. Hoort tot het ‘grondvuurwerk’. Een fontein bestaat uit een papieren cilindrische (rechte) of conische (taps toelopende) vorm, gevuld met stoffen die voor een mooie verbranding zorgen. Masselink: ,,Als je de fontein aansteekt komt er een lichteffect uit tot vijf, zes meter hoog. De fonteinen worden steeds beter. De verkoop neemt ook toe.”
Kosten: tussen 3 en 10 euro.
c. De cake. Tegenwoordig een van de meest verkochte stukken vuurwerk. Masselink: ,,De cake bestaat uit een aantal pijpjes. In ieder pijpje zit een lading. Ze zijn verbonden met een lont en gaan één voor één de lucht in, tot 20 à 25 meter. Daar is er een knal en een lichteffect. Een cake mag maximaal 500 gram brandbaar materiaal bevatten. Omdat de ladingen vrij licht zijn, is er veel kruit beschikbaar voor de knal en het effect.”
Prijs: 20 tot 35 euro.
d. De mine. Soort kruising tussen een fontein en een cake. De mine staat op de grond. Als hij wordt aangestoken, komen er sterren uit die meteen al ‘aan’ zijn, en al brandend opstijgen.
Er zijn ook vuurwerkpakketten waar van alles wat in zit. Lesli verkoopt ze ook, maar Masselink is er geen fan van. ,,Het lijkt of je heel wat hebt, maar vaak valt het tegen. Er zitten lichte cakes in die gemakkelijk omvallen. We gaan ze op den duur vervangen door pakketten waar stabiele, veilige cakes en fonteinen in zitten.”
DE BELANGRIJKSTE EFFECTEN
BURST – knal
LIFT – het opstijgen van een stuk vuurwerk
WHISTLE – Mechanisme dat er voor zorgt dat een stuk vuurwerk tijdens het opstijgen een fluitend of brommend geluid maakt.
TAIL – staart. Een stuk vuurwerk heeft een ‘tail’ als er tijdens het opstijgen een vonkenregen uit komt die even aanwezig blijft en zo de baan laat zien.
SPINNER – Gaatjes in het binnenwerk zorgen ervoor dat het vuurwerk gaat draaien als het de lucht in gaat. Kan gecombineerd worden met een whistle en/of een tail.
COMET – komeet. Een comet heeft een kleine vuurstaart maar laat geen regen van vonken na, als bij de tail.
BOUQUET – boeket, het lichteffect van het vuurwerk boven in de lucht. Onder te verdelen in:
a. peony – pioen. Een ronde, gelijkmatige bol van gekleurd vuur.
b. dahlia – dahlia. Lijkt op een peony. Heeft minder gekleurde glitters, maar ze zijn wel feller.
c. palmtree – palmboom. Trekt vanuit de kern strepen van vonkenregens, als de bladeren van een palmboom.
d. willow – wilg. Vormt vanuit de kern strepen van vuur die langzaam brandend naar beneden zakken, als de takken van een treurwilg.
e. crossette – crossette. Effect waarbij een stuk vuurwerk zich boven in de lucht splitst in vier stukken, die ieder voor zich afgaan.
f. blinker – knipperlicht. Lichteffect dat uit een stuk vuurwerk komt en aan-en-uit gaat.
CRACKLING – Effect waarbij vuurwerk ontbrandt met fel licht en hard geknetter.
SALUTE – saluut of groet. Zeer harde klappen, vaak in de finale van een vuurwerkshow.
Soms staan deze termen op de verpakking. Is dat niet het geval, dan kunnen heel veel filmpjes van vuurwerkitems bekeken worden op vuurwerkplanet.nl.
Lesli laat het vuurwerk zelf maken in China
Lesli is een grote speler op de vuurwerkmarkt. ,,We importeren voor Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Denemarken en Engeland”, zegt Barnt Masselink. Lesli laat het vuurwerk op bestelling in China maken. Masselink reist daarvoor twee à drie keer per jaar samen met een vuurwerkontwerper en het hoofd verkoop van Lesli naar Liuyang, dé vuurwerkstad van China. 90 procent van het vuurwerk op de wereld komt uit China, en 80 procent daarvan komt uit Liuyang. Masselink: ,,Er zijn daar echt honderden fabrieken.”
,,We blijven een week in Liuyang. Aan het begin van de week leggen we onze ideeën bij de fabrieken neer. Ze gaan meteen aan de slag. Aan het eind van de week hebben ze het vuurwerk gemaakt. Dan wordt het voor ons afgestoken en kijken we of het naar ons zin is. Dan kunnen we nog wijzigingen aanbrengen en dan wordt het geproduceerd.”
Masselink maakt zich zorgen over de toekomst van China als vuurwerkland. ,,Vuurwerk wordt steeds minder belangrijk voor China. Er wordt relatief weinig geld mee verdiend en het is gevaarlijk. De veiligheidseisen nemen ook in China toe. Vuurwerkfabrieken kunnen ontploffen en dat gebeurt ook wel eens. Als het te warm is, moeten de fabrieken dicht. Dus de productie staat onder druk. Het is lucratiever en veiliger om computerchips en mobiele telefoons te maken.”
De relatief hoge prijs van het vuurwerk wordt voor een groot deel veroorzaakt door de hoge transportkosten. Masselink: ,,Bepaalde soorten cakes moeten per stuk in een ijzeren omhulsel vervoerd worden. Dat maakt het duur. De transportkosten van een container met tuinmeubelen, waar wij ook in handelen, zijn 1500 euro. Het vervoer van een container met vuurwerk kost 9000 euro, zes keer zo veel.”
Barium voor groen, strontium voor rood
Voor de werking van vuurwerk zijn drie poeders belangrijk: zwart buskruit, wit flashpoeder en metalen, die voor de kleur zorgen. In eenvoudig knalvuurwerk (rotjes) zit alleen zwart buskruit. Het zit strak ingepakt in een rol van papier. Als het wordt aangestoken ontstaan er razendsnel gassen. Die kunnen niet weg, tot ze door het papier heen breken: het moment van de knal.
Zware knallers als nitraten en cobra’s bevatten wit flashpoeder. Hoofdbestanddelen zijn ontvlambare metalen als aluminium en magnesium. Dit knalt veel harder dan zwart buskruit. Dit vuurwerk is in Nederland verboden. In België mogen lichte nitraten wel verkocht worden.
Flashpoeder mag in Nederland wel gebruikt worden in vuurwerk dat de lucht in geschoten wordt, zoals vuurpijlen en cakes. Het principe is bij beiden hetzelfde. Onderin het vuurwerk zit een beetje zwart kruit. Dat wordt aangestoken door de lont. Er vormen zich gassen, die alleen kunnen ontsnappen door een gat aan de onderkant van het stuk vuurwerk. Het principe van de raketmotor. De gassen stuwen het vuurwerk omhoog. In het vuurwerk zit een inner tube, een ‘binnenbuis’. Deze heeft een eigen lontje, dat wordt ontstoken door het brandende kruit. In de inner tube ontbrandt het flashpoeder. Het zorgt voor een knal en het zorgt voor de ontbranding van het metaalpoeder. Verschillende metalen geven verschillende kleuren. Zo zorgt koper voor een blauwe kleur, barium voor groen en strontium voor rood.
Een piek van fijnstof rond middernacht
Hoe gaaf het afsteken van vuurwerk voor veel mensen ook is, er klinkt de laatste jaren ook steeds meer kritiek. Het is gevaarlijk en slecht voor het milieu, roepen de tegenstanders. ,,Vuurwerk is vervuilend”, geeft Masselink onomwonden toe. ,,Je schiet zware metalen de lucht in en dat is niet gezond. Je ziet dan ook een piek van fijnstof tijdens de jaarwisseling. Die zakt daarna ook weer af. Als je het vergelijkt met het verkeer, dat permanent doorgaat, stelt het niet zo veel voor.”
Joost Wesseling, onderzoeker luchtkwaliteit van het RIVM, bevestigt dat er sprake is van een kortdurende piek. ,,Maar die is wel extreem hoog. Gemiddeld is er in Nederland sprake van een fijnstofgehalte in de lucht van 20 microgram per kubieke meter lucht. In het eerste uur na de jaarwisseling kan dat zo oplopen naar 1000 microgram. Het record dateert van 2008. Toen werd er een gehalte gemeten van 1800 microgram.” Dat jaar was het windstil en zeer mistig tijdens de jaarwisseling.
De piek daalt snel in de uren na oud en nieuw. ,,In de loop van de ochtend van Nieuwjaarsdag worden weer normale waarden bereikt.”
Over de vergelijking met het verkeer zegt Wesseling: ,,Het gemiddelde van 20 microgram per kubieke meter is inclusief de fijnstofbelasting door het verkeer. Op veel plekken in Nederland zorgt het verkeer gemiddeld op jaarbasis voor niet meer dan een paar microgram fijnstof per kubieke meter lucht. Je kunt dus niet zo maar zeggen dat het verkeer veel meer bijdraagt aan de hoeveelheid fijnstof in de lucht dan vuurwerk.”
,,Wat de gezondheidsklachten betreft: de GGD in Groningen heeft een keer onderzocht of er een verband is tussen oud en nieuw en klachten aan de luchtwegen bij mensen. Er werd geen helder verband aangetroffen. Dat uur na middernacht is kennelijk toch te kort om blijvende schade te veroorzaken. Je weet natuurlijk niet of zich op langere termijn klachten openbaren die met de fijnstofpiek met de jaarwisseling te maken hebben.”
Niet alleen is er kans op gezondheidsschade door fijnstof, er belanden jaarlijks ook honderden mensen op de eerste hulp met verwondingen die door exploderend vuurwerk veroorzaakt zijn. ,,Er zijn risico’s verbonden aan eht affsteken van vuurwerk”, erkent Barnt Masselink. ,,Maar dat geldt eigenlijk alleen voor de ogen. Met het gewone legale vuurwerk, dat wij verkopen, kunnen geen vingers worden afgerukt. Dat gebeurt met illegaal vuurwerk, met nitraten en cobra’s. Dus als iedereen die vuurwerk afsteekt of er naar kijkt, een vuurwerkbril draagt, kan er weinig gebeuren. Ook is het aan te raden om een afsteeklont te gebruiken om het vuurwerk af te steken, en geen aansteker. Met een afsteeklont kan het lontje van het vuurwerk alleen aan het uiteinde gaan branden. Met een aansteker kan het ook halverwege, waardoor het vuurwerk veel eerder ontploft.”
Vuurwerk wordt steeds professioneler
Consumentenvuurwerk gaat meer en meer op professioneel vuurwerk lijken. ,,Dit jaar mogen er voor het eerst stukken vuurwerk met elkaar gecombineerd worden”, vertelt Masselink. ,,Zo kun je een compound maken. Dat is een plank met daarop bijvoorbeeld verschillende cakes en mines, met verschillende effecten. Zo kun je een kleine vuurwerkshow opbouwen. Je steekt hem één keer aan en je hebt minutenlang plezier. Een enkele cake mag maximaal 500 gram brandbaar materiaal bevatten, maar een compound twee kilo. Compounds kosten gemiddeld honderd euro.”
Lesli begon vorig jaar proef met ‘showbricks’. ,,Dat zijn losse cakes die als legoblokken in elkaar geklikt kunnen worden. Zo kun je ook je eigen show opbouwen. De bricks hebben verschillende effecten en kosten 15 tot 20 euro per stuk. Ook een trend is het gebruik van pyromould, geperst papiervezel, als basismateriaal voor cakes. Masselink: ,,Cakes worden normaal van opgerold papier gemaakt. Maar papier kan vochtig worden, vervormen. Dat kan invloed hebben op de baan van het vuurwerk dat er in zit. Pyromould is keihard, vormvast en niet vochtgevoelig. De cakes van pyromould zijn laag en breed, dus stabiel. Het is beter en veiliger dan papier.”
1500 schoten in één doos
Het grootste stuk vuurwerk uit de catalogus van Lesli is de New Years Eve Festival. Een doos van bijna een vierkante meter in doorsnee, met 1498 schoten. Prijs: 379 euro.
https://www.gelderlander.nl/achterhoek/vuurwerk-voor-dummies~a5a8e2e7/
LICHTENVOORDE – Vuurwerk is er in vele soorten en maten. De ronkende teksten op de verpakking geven vaak weinig duidelijkheid over de inhoud. Daarom een lesje van Lesli.Nederland is een vuurwerkland. ,,Er is, na China, geen land ter wereld waar met oud en nieuw per hoofd van de bevolking zo veel vuurwerk wordt afgestoken als Nederland”, zegt Barnt Masselink van Lesli in Lichtenvoorde, een van de grootste vuurwerkimporteurs van Nederland. Maar wat schieten we nu eigenlijk de lucht in? De vuurwerkitems hebben vaak ronkende Engelse namen als Power Pearls of Thunder Tales, die weinig zeggen over de inhoud. De verpakking word je ook niet wijzer. Daarom een lesje vuurwerkkennis van Lesli.
DE BELANGRIJKSTE CATEGORIEËN:
1. Jeugdvuurwerk. Vuurwerk met zeer lage hoeveelheden kruit en ander brandbaar materiaal: sterretjes, grondbloemen en knetterballen. Mag het hele jaar verkocht en afgestoken worden. Masselink: ,,Deze categorie groeit snel. Vooral omdat er sinds 2015 op 31 december overdag geen echt vuurwerk meer afgestoken mag worden. Hiermee kan de jeugd zich overdag toch vermaken. De verkoop van de traditionele rotjes loopt om dezelfde reden terug.”
Prijs: van 1,29 voor een pakje grondbloemen tot 10 euro voor een gemengd pakket.
2. Knalvuurwerk. Van kanonslagen tot duizendklappers: knalvuurwerk is er altijd geweest. De ‘rotjes’ zijn echter wel op hun retour, om bovenvermelde reden, ten gunste van het betere siervuurwerk.
Prijs: van 1,40 euro voor een pakje kanonslagen tot 50 euro voor een mat met honderden knallen.
3. Siervuurwerk. Het meest verkocht. Het is onder te verdelen in:
a. De vuurpijl. Samen met het rotje het bekendste stuk vuurwerk. Wordt afgeschoten vanaf de grond, meestal vanuit een fles. Gaat de lucht in tot 30 meter hoog en spat daar uit elkaar in een lichteffect. ,,Het aantal verkochte vuurpijlen loopt terug”, zegt Barnt Masselink. ,,Eén vuurpijl mag maximaal 40 gram brandbaar materiaal (kruit, flashpoeder en metalen, zie kader Hoe werkt vuurwerk, MP) bevatten. Omdat een vuurpijl vrij zwaar is, is er vrij veel kruit nodig om hem te laten opstijgen. Daardoor blijft er maar weinig over voor het uiteindelijke effect. Als er tegenwoordig vuurpijlen verkocht worden, gaat het vaker om een enkele grote vuurpijl dan om een zak met meerdere kleine.”
Prijs: een grote vuurpijl kost rond de 10 euro.
b. De fontein. Hoort tot het ‘grondvuurwerk’. Een fontein bestaat uit een papieren cilindrische (rechte) of conische (taps toelopende) vorm, gevuld met stoffen die voor een mooie verbranding zorgen. Masselink: ,,Als je de fontein aansteekt komt er een lichteffect uit tot vijf, zes meter hoog. De fonteinen worden steeds beter. De verkoop neemt ook toe.”
Kosten: tussen 3 en 10 euro.
c. De cake. Tegenwoordig een van de meest verkochte stukken vuurwerk. Masselink: ,,De cake bestaat uit een aantal pijpjes. In ieder pijpje zit een lading. Ze zijn verbonden met een lont en gaan één voor één de lucht in, tot 20 à 25 meter. Daar is er een knal en een lichteffect. Een cake mag maximaal 500 gram brandbaar materiaal bevatten. Omdat de ladingen vrij licht zijn, is er veel kruit beschikbaar voor de knal en het effect.”
Prijs: 20 tot 35 euro.
d. De mine. Soort kruising tussen een fontein en een cake. De mine staat op de grond. Als hij wordt aangestoken, komen er sterren uit die meteen al ‘aan’ zijn, en al brandend opstijgen.
Er zijn ook vuurwerkpakketten waar van alles wat in zit. Lesli verkoopt ze ook, maar Masselink is er geen fan van. ,,Het lijkt of je heel wat hebt, maar vaak valt het tegen. Er zitten lichte cakes in die gemakkelijk omvallen. We gaan ze op den duur vervangen door pakketten waar stabiele, veilige cakes en fonteinen in zitten.”
DE BELANGRIJKSTE EFFECTEN
BURST – knal
LIFT – het opstijgen van een stuk vuurwerk
WHISTLE – Mechanisme dat er voor zorgt dat een stuk vuurwerk tijdens het opstijgen een fluitend of brommend geluid maakt.
TAIL – staart. Een stuk vuurwerk heeft een ‘tail’ als er tijdens het opstijgen een vonkenregen uit komt die even aanwezig blijft en zo de baan laat zien.
SPINNER – Gaatjes in het binnenwerk zorgen ervoor dat het vuurwerk gaat draaien als het de lucht in gaat. Kan gecombineerd worden met een whistle en/of een tail.
COMET – komeet. Een comet heeft een kleine vuurstaart maar laat geen regen van vonken na, als bij de tail.
BOUQUET – boeket, het lichteffect van het vuurwerk boven in de lucht. Onder te verdelen in:
a. peony – pioen. Een ronde, gelijkmatige bol van gekleurd vuur.
b. dahlia – dahlia. Lijkt op een peony. Heeft minder gekleurde glitters, maar ze zijn wel feller.
c. palmtree – palmboom. Trekt vanuit de kern strepen van vonkenregens, als de bladeren van een palmboom.
d. willow – wilg. Vormt vanuit de kern strepen van vuur die langzaam brandend naar beneden zakken, als de takken van een treurwilg.
e. crossette – crossette. Effect waarbij een stuk vuurwerk zich boven in de lucht splitst in vier stukken, die ieder voor zich afgaan.
f. blinker – knipperlicht. Lichteffect dat uit een stuk vuurwerk komt en aan-en-uit gaat.
CRACKLING – Effect waarbij vuurwerk ontbrandt met fel licht en hard geknetter.
SALUTE – saluut of groet. Zeer harde klappen, vaak in de finale van een vuurwerkshow.
Soms staan deze termen op de verpakking. Is dat niet het geval, dan kunnen heel veel filmpjes van vuurwerkitems bekeken worden op vuurwerkplanet.nl.
Lesli laat het vuurwerk zelf maken in China
Lesli is een grote speler op de vuurwerkmarkt. ,,We importeren voor Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Denemarken en Engeland”, zegt Barnt Masselink. Lesli laat het vuurwerk op bestelling in China maken. Masselink reist daarvoor twee à drie keer per jaar samen met een vuurwerkontwerper en het hoofd verkoop van Lesli naar Liuyang, dé vuurwerkstad van China. 90 procent van het vuurwerk op de wereld komt uit China, en 80 procent daarvan komt uit Liuyang. Masselink: ,,Er zijn daar echt honderden fabrieken.”
,,We blijven een week in Liuyang. Aan het begin van de week leggen we onze ideeën bij de fabrieken neer. Ze gaan meteen aan de slag. Aan het eind van de week hebben ze het vuurwerk gemaakt. Dan wordt het voor ons afgestoken en kijken we of het naar ons zin is. Dan kunnen we nog wijzigingen aanbrengen en dan wordt het geproduceerd.”
Masselink maakt zich zorgen over de toekomst van China als vuurwerkland. ,,Vuurwerk wordt steeds minder belangrijk voor China. Er wordt relatief weinig geld mee verdiend en het is gevaarlijk. De veiligheidseisen nemen ook in China toe. Vuurwerkfabrieken kunnen ontploffen en dat gebeurt ook wel eens. Als het te warm is, moeten de fabrieken dicht. Dus de productie staat onder druk. Het is lucratiever en veiliger om computerchips en mobiele telefoons te maken.”
De relatief hoge prijs van het vuurwerk wordt voor een groot deel veroorzaakt door de hoge transportkosten. Masselink: ,,Bepaalde soorten cakes moeten per stuk in een ijzeren omhulsel vervoerd worden. Dat maakt het duur. De transportkosten van een container met tuinmeubelen, waar wij ook in handelen, zijn 1500 euro. Het vervoer van een container met vuurwerk kost 9000 euro, zes keer zo veel.”
Barium voor groen, strontium voor rood
Voor de werking van vuurwerk zijn drie poeders belangrijk: zwart buskruit, wit flashpoeder en metalen, die voor de kleur zorgen. In eenvoudig knalvuurwerk (rotjes) zit alleen zwart buskruit. Het zit strak ingepakt in een rol van papier. Als het wordt aangestoken ontstaan er razendsnel gassen. Die kunnen niet weg, tot ze door het papier heen breken: het moment van de knal.
Zware knallers als nitraten en cobra’s bevatten wit flashpoeder. Hoofdbestanddelen zijn ontvlambare metalen als aluminium en magnesium. Dit knalt veel harder dan zwart buskruit. Dit vuurwerk is in Nederland verboden. In België mogen lichte nitraten wel verkocht worden.
Flashpoeder mag in Nederland wel gebruikt worden in vuurwerk dat de lucht in geschoten wordt, zoals vuurpijlen en cakes. Het principe is bij beiden hetzelfde. Onderin het vuurwerk zit een beetje zwart kruit. Dat wordt aangestoken door de lont. Er vormen zich gassen, die alleen kunnen ontsnappen door een gat aan de onderkant van het stuk vuurwerk. Het principe van de raketmotor. De gassen stuwen het vuurwerk omhoog. In het vuurwerk zit een inner tube, een ‘binnenbuis’. Deze heeft een eigen lontje, dat wordt ontstoken door het brandende kruit. In de inner tube ontbrandt het flashpoeder. Het zorgt voor een knal en het zorgt voor de ontbranding van het metaalpoeder. Verschillende metalen geven verschillende kleuren. Zo zorgt koper voor een blauwe kleur, barium voor groen en strontium voor rood.
Een piek van fijnstof rond middernacht
Hoe gaaf het afsteken van vuurwerk voor veel mensen ook is, er klinkt de laatste jaren ook steeds meer kritiek. Het is gevaarlijk en slecht voor het milieu, roepen de tegenstanders. ,,Vuurwerk is vervuilend”, geeft Masselink onomwonden toe. ,,Je schiet zware metalen de lucht in en dat is niet gezond. Je ziet dan ook een piek van fijnstof tijdens de jaarwisseling. Die zakt daarna ook weer af. Als je het vergelijkt met het verkeer, dat permanent doorgaat, stelt het niet zo veel voor.”
Joost Wesseling, onderzoeker luchtkwaliteit van het RIVM, bevestigt dat er sprake is van een kortdurende piek. ,,Maar die is wel extreem hoog. Gemiddeld is er in Nederland sprake van een fijnstofgehalte in de lucht van 20 microgram per kubieke meter lucht. In het eerste uur na de jaarwisseling kan dat zo oplopen naar 1000 microgram. Het record dateert van 2008. Toen werd er een gehalte gemeten van 1800 microgram.” Dat jaar was het windstil en zeer mistig tijdens de jaarwisseling.
De piek daalt snel in de uren na oud en nieuw. ,,In de loop van de ochtend van Nieuwjaarsdag worden weer normale waarden bereikt.”
Over de vergelijking met het verkeer zegt Wesseling: ,,Het gemiddelde van 20 microgram per kubieke meter is inclusief de fijnstofbelasting door het verkeer. Op veel plekken in Nederland zorgt het verkeer gemiddeld op jaarbasis voor niet meer dan een paar microgram fijnstof per kubieke meter lucht. Je kunt dus niet zo maar zeggen dat het verkeer veel meer bijdraagt aan de hoeveelheid fijnstof in de lucht dan vuurwerk.”
,,Wat de gezondheidsklachten betreft: de GGD in Groningen heeft een keer onderzocht of er een verband is tussen oud en nieuw en klachten aan de luchtwegen bij mensen. Er werd geen helder verband aangetroffen. Dat uur na middernacht is kennelijk toch te kort om blijvende schade te veroorzaken. Je weet natuurlijk niet of zich op langere termijn klachten openbaren die met de fijnstofpiek met de jaarwisseling te maken hebben.”
Niet alleen is er kans op gezondheidsschade door fijnstof, er belanden jaarlijks ook honderden mensen op de eerste hulp met verwondingen die door exploderend vuurwerk veroorzaakt zijn. ,,Er zijn risico’s verbonden aan eht affsteken van vuurwerk”, erkent Barnt Masselink. ,,Maar dat geldt eigenlijk alleen voor de ogen. Met het gewone legale vuurwerk, dat wij verkopen, kunnen geen vingers worden afgerukt. Dat gebeurt met illegaal vuurwerk, met nitraten en cobra’s. Dus als iedereen die vuurwerk afsteekt of er naar kijkt, een vuurwerkbril draagt, kan er weinig gebeuren. Ook is het aan te raden om een afsteeklont te gebruiken om het vuurwerk af te steken, en geen aansteker. Met een afsteeklont kan het lontje van het vuurwerk alleen aan het uiteinde gaan branden. Met een aansteker kan het ook halverwege, waardoor het vuurwerk veel eerder ontploft.”
Vuurwerk wordt steeds professioneler
Consumentenvuurwerk gaat meer en meer op professioneel vuurwerk lijken. ,,Dit jaar mogen er voor het eerst stukken vuurwerk met elkaar gecombineerd worden”, vertelt Masselink. ,,Zo kun je een compound maken. Dat is een plank met daarop bijvoorbeeld verschillende cakes en mines, met verschillende effecten. Zo kun je een kleine vuurwerkshow opbouwen. Je steekt hem één keer aan en je hebt minutenlang plezier. Een enkele cake mag maximaal 500 gram brandbaar materiaal bevatten, maar een compound twee kilo. Compounds kosten gemiddeld honderd euro.”
Lesli begon vorig jaar proef met ‘showbricks’. ,,Dat zijn losse cakes die als legoblokken in elkaar geklikt kunnen worden. Zo kun je ook je eigen show opbouwen. De bricks hebben verschillende effecten en kosten 15 tot 20 euro per stuk. Ook een trend is het gebruik van pyromould, geperst papiervezel, als basismateriaal voor cakes. Masselink: ,,Cakes worden normaal van opgerold papier gemaakt. Maar papier kan vochtig worden, vervormen. Dat kan invloed hebben op de baan van het vuurwerk dat er in zit. Pyromould is keihard, vormvast en niet vochtgevoelig. De cakes van pyromould zijn laag en breed, dus stabiel. Het is beter en veiliger dan papier.”
1500 schoten in één doos
Het grootste stuk vuurwerk uit de catalogus van Lesli is de New Years Eve Festival. Een doos van bijna een vierkante meter in doorsnee, met 1498 schoten. Prijs: 379 euro.
https://www.gelderlander.nl/achterhoek/vuurwerk-voor-dummies~a5a8e2e7/
Laatst bewerkt:
