De klap dreunt na. De vuurwerkramp in Enschede eiste niet alleen veel slachtoffers, maar is ook de nekslag voor bijkans de complete vuurwerkbranche. Van de ruim tachtig Nederlandse bedrijven die op de dag van het inferno een vergunning hadden professioneel vuurwerk af te schieten, is nu slechts een vijftiental over. Eentje daarvan is Laser Fireworks Europe uit Veenendaal, bekend van het vuurwerk op Sail. Maar ook directeur Hayo Wolff emigreert nu met zijn bedrijf naar Duitsland. Op de vlucht, als een crimineel.
Veenendaal, zondag- Die fatale Zaterdag 13 mei 2000 is ingebrand in zijn brein. Alsof een raket insloeg, die vuurwerkbraakte over de Enschedese wijk Roombeek. Op die zonovergoten dag ontplofte vuurwerkfabriek SE Fireworks: 22 mensen stierven, bijna duizend bewoners raakten gewond en van de woonwijk restte een smeulende ruine.
Juist op dat moment- 182 kilometer verderop- verbond Hayo Wolff de laatste lonten voor een vuurwerkshow in Aalsmeer. "De ernst van de ramp drong bij ons langzaam door. De berichten werden steeds heftiger. We kregen het er koud van. Met zo'n drama konden we geen vuurwerkshow geven. We hebben alles weer ingepakt en zijn naar huis gereden. " Die avond zaten Wolff en zijn werknemers in het kantoor van Laser Fireworks Europe toen ze begrepen hoe groot het drama was. "We besloten direct alle vuurwerkshows van de komende maanden af te zeggen. Dat kwam erg ongunstig uit, want het hoogseizoen was net begonnen. Maar er was teveel gebeurd. Het was te heftig."
dreigmailtjes
Na 6 maanden alleen lasershows te hebben gedraaid, begon het bedrijf heel voorzichtig in juli 2000 weer met vuurwerkshows."Klanten vroegen erom. Ook het grote publiek wilde weer vuurwerk. Maar toch kregen we heftige reacties, waaronder dreigmailtjes."
De vuurwerkbranche was besmet. Pas een jaar na de ramp hadden ze weer evenveel opdrachten als voor De Klap. Maar toen kwamen de regeltjes. Geschokken van de gevaren vuurden overheden een salvo aan nieuwe, verstikkende richtlijnen af. Op straffe van forse boetes. Sindsdien grossiert Wolff in processenverbaal voor minieme overtredingen. "Het begon met onze vuurwerkopslag. Jarenlang huurden we een bunker in Veenendaal. Maar door overdreven regelgeving van de overheid, moesten we van de verhuurder uit de bunker, omdat die de verantwoording niet meer wilde dragen. Later is deze bunker weggesaneerd. We stonden toen met een autobus vol vuurwerk dat we nergens konden opslaan: niet in Duitsland of Belgie. Radeloos heb ik de boel thuis opgeslagen. Illegaal natuurlijk, maar we konden geen kant uit."
Bij een inval werd deze partij in beslag genomen. Na vier jaar procederen, kreeg hij slechts een boete. het afgepakte vuurwerk mocht hij ophalen op de legerbasis in Ulicoten, valkbij de Belgische grens. "Idioot, want ik had gevraagd of ik deze partij destijds eventjes op deze legerbasis mocht opslaan, totdat ik een nieuw onderkomen had. Maar justitie zei dat alleen in beslag genomen en verbeurd verklaard vuurwerk daar mocht staan. "
"Dat was mijn eerste overtreding. Dat begreep ik nog. Voor de ramp was er totaal geen regelgeving voor de opslag en het verwerken van vuurwerk. Als je toen een loods binnen liep, lagen her en der restanten van vuurwerkshows." Van de tientallen vuurwerkbunkers verspreid door Nederland is er geen enkele bunker meer over voor opslag van profesioneel vuurwerk. Veel vuurwerkbedrijven zijn inmiddels naar Duitsland gevlucht, waar minder rigide regels gelden. Wolff gaat ook vanuit Duitsland opereren, nog altijd voor de Nederlandse markt. "De overheid heeft ons allemaal over de grens gejaagd. In Enschede zt nog een vuurwerkbedrijf, behalve het geexplodeerde SE Fireworks. Voor miljoenen heeft de gemeente alle milieuvergunningen opgekocht. Als ze maar opkrasten. Voor dat geld heeft dit bedrijf terreinen en bunkers gekocht in de Duitse plaatsen Emeerich en Dulmen. De meeste Nederlandse vuurwerkbedrijven huren nu opslagruimte bij dit bedrijf. Wij ook."
Na de opslageisen, kwamen er nog veel meer regels: afstands-, transport-, en verzekeringseisen. "Voor het afschieten van vuurwerk, worden we verplicht absurd grote veiligheidsafstanden na te leven. Dire keer zo groot als in Duitsland. Ook moesten we nieuwe wagens kopen voor het vervoer en bovendien moeten we voor circa 25000 euro jaarlijks aansprakelijkheidsverzekeringen afsluiten. Ook moeten we veertien weken wachten op onze vergunningen voor shows, terwijl dat binnen een week kan, zoals in Duitsland. Daardoor kunnen we veel shows niet uitvoeren."
Ook bedachten Haagse ambtenaren dat de professionele vuurwerkafstekers plotseling nieuwe diploma's moesten hebben. "De branche schiet al tientallen jaren met de diploma's van een Duitse opleiding tot pyrotechnicus. Die duitse vergunningen worden over de hele wereld erkend, maar in Nederland ineens niet meer. Iedereen raakte toen in de war, want hier washelemaal geen opleiding."
cursus
Daarop knutselde de overheid een "veredelde LOI-cursus" in elkaar, voor 2000 euro per "cursist". "Die opleiding is nota bene geschreven door de branche zelf! Idioot genoeg moesten de examens onderling worden afgenomen door de vuurwerkbedrijven, elkaars grootste concurrenten."
Volgens Wolff wordt zijn branche gecriminaliseerd. Niemand die protesteert, bang net als de meerderheid van de branche failliet te gaan. "Voor de kleinste overtreding van het vuurwerkbesluit, hoe ***lig ook, krijg je een poces-verbaal wegens een 'economisch delict'. Ik heb dan ook een strafblad."
En dat heeft grote consequenties. Zo is het heel moeilijk een 'bewijs van goed gedrag' te krijgen van de gemeente. "Twee keer moest ik mij melden bij de reclassering. Om te bewijzendat ik geen 'gevaar was voor de samenleving.' De eerste keer duurde het onderzoek een half jaar. De tweede keer moest ik naar de reclassering in Utrecht. Daar zat een of andere geitenwollen tante, die deed alsof ik een debiel was die het niet zo nauw nam met de wet. Ik bleef ijzig correct, want zonder dat bewijs van goed gedrag zou ik mijn bedrijf moeten opdoeken. Twee uur lang heb ik uiteen gezet waarom ik een strafblad heb. Uiteindelijk kreeg ik mijn bewijs."
Om de meest bureaucratische redenen regent het boetes binnen de branche. "We kregen een boete bij het opbouwen van een show in pretpark Six Flag, omdat we het vuurwerk niet binnen acht uur na het uit de bunker halen hadden afgeschoten. Maar dat was ook onmogelijk. Het vuurwerk werd aangelever vanuit het buitenland. Dat was 2 dagen rijden. Bovendien waren we 2 dagen bezig met het opbouwen ik kon piepen wat ik wilde: 2500 euro boeten."
In Rotterdam kreeg Wolff het aan de stok met de inspectie Verkeer en Waterstaat. Voor een bedrijfsfeest bij een cruiseliner was een show geregeld. Wolff bouwde de lanceerpijpen op een ponton, die hij had neergelegd in een werkhaven, met toestemming van de havenautoriteiten. Toen alles gereed was, wilde hij het ponton verslepen richting brug. Maar de inspectie verbood dit, omdat het vuurwerk "uit de verpakking was gehaald".
" daardoor viel volgens die ambtenaren ons vuurwerk in de hoogste gevarenklasse en mocht het niet meer worden verplaatst. Maar zo werken we al jaren! Wettelijk was het alleen toegestaan pal tussen het drukke scheepvaartverkeer de show op te bouwen. Dat is pas gevaarlijk. Die gedachten kronkel was zo idioot dat ik gewoon ben uitgevaren, tegen hun bevel in. Na de show keerden we terug in de werkhaven. Stonden de amtenaren op de kade. Met een boete van 7500 euro, wegens het negeren van een bevel. De burgemeester suste de zaak, waarna de boete werd verscheurd.
Forse douw
Ook in Gorinchem kregen ze een forse douw wegens het varen met een vuurwerkponton. "Tijdens het opbouwen kwam baldadig publiek iet te dichtbij. In overleg met Rijkswaterstaat besloten we de rust op te zoeken van een werkhaventje 1 km verderop. Toen kregen we van de provincie een boete, omdat we waren afgewken van ons werkplan. Weer een prent van 2500 euro."
Wolff schudt de idiote voorbeelden moeiteloos uit zijn mouw. "Ik had eens 1 doosje teveel vuurwerk besteld. Dat ontdekte een controleur toen ik de show opbouwde in Nootdorp. Netjes pakte ik de doos in. 's Avonds direct na de show reed ik speciaal voor dit ene doosje helemaal terug naar Duitsland, om het daar op te slaan. Onderweg deed ik braaf alle exportmeldingen. Helemaal gebroken kwam ik de volgende ochtend thuis. Op de deurmat lag toen al een proces-verbaal. Ik had 'teveel ingevoerd' en was ook 'afgeweken van het schietplan.' Twee boetes van 2500 euro!"
afschietcomputer
Nog een voorbeeld: in de 'ontbrandingstoestemming'staat dat de sleuten moet worden verwijderd uit de afschietcomputer. "In Noordwijk hadden we een show helemaal klaar staan. Alles was getest. Daarna hebben we de stroom van het systeem gehaald en de computer losgekoppeld van het vuurwerk. De lossen computer stond uit en was verderop neergezet. Maar de sleutel stak er nog in. Weer 2500 boete. Nou, ik neem die computer mee naar de rechtban; dan ziet de rechter dat zoiets totaal geen kwaad kan."
Echt totaal door het lint ging Wolff tijdens de Sail, afgelopen zomer in Amsterdam. Zeker 25 controleurs zwermden over zijn afschietpontons. "Alle instanties waren er: provincie, ministeries, arbeidsinspecite, afdeling gevaarlijke stoffen van de politie, brandweer, rijksverkeersinspectie, havenautoriteiten, je kon het zo gek niet bedenken. Na de derde dag treiteren, barstte ik in tranten uit. En dat wil wat zeggen, want het moest 15 jaar geleden zijn geweest dat ik heb gehuild. Radeloos ben ik in de auto gestapt en heb wezenloos rondgereden door Amsterdam. Ik kon het niet meer aan."
Ergens in de kringen van de Sail-organisatie moet echter iemand hebben rondgelopen met goede contacten binne het openbaar ministerie, want de officier van justitie die Wolff treiterde wer teruggefloten.
Sterker nog: de Sail-organisatie stelde 10000 euro extra ter beschikking om van de laatste vuurwerkshow een waar spektakel te maken. "Ik sputterde dat dit onmogelijk was, want daarvoor moet je een nieuwe vergunning aanvragen. Zoiets duurt normaal 14 weken. Maar hoge omes hebben dit onderling eventjes geritseld. De laatste show werd een ongekend schouwspel. Dat bewijst dat die regels niet te maken hebben met de veiligheid."
Jaarlijks 1500 processenverbaal
Veertig opslagbunkers voor professioneel vuurwerk moesten het afgelopen jaar sluiten, doordat het ministerie van VROM alle vergunningen introk, blijkt uit cijfers van het Landelijke Meld- en Informatiepunt Vuurwerk (LMIP)
Het meldpunt, ingesteld na de vuurwerkramp, erkent dat het boetes regent binnen de vuurwerkbranche. "De laatste 2 jaar zijn er 3000 processen-verbaal uitgeschreven door justitie. Dan rekenen we nog niet mee dat lagere overheden ook dwangmiddelen toepassen. Daarvan ontbreken de cijfers", aldus LMIP-woordvoerster Paula van Dael.
Dat de overheid de vuurwerkbranche bewust wegjaagt naar Duitsland, is onzin, aldus VAn Deal. "Het ministerie van VROM heeft onderzocht waar goede alternatieve bunkerlokaties zijn in Nederland voor de opslag van professioneel vuurwerk. Deze lokaties moeten voldoen aan de afstandseis van 800 meter ten opzichte van andere bebouwing. Dat is moeilijk. Maar uiteindelijk schrok de branche terug van de kosten. Het is dus deels hun eigen beslissing geweest om naar Duitsland te gaan."
Veenendaal, zondag- Die fatale Zaterdag 13 mei 2000 is ingebrand in zijn brein. Alsof een raket insloeg, die vuurwerkbraakte over de Enschedese wijk Roombeek. Op die zonovergoten dag ontplofte vuurwerkfabriek SE Fireworks: 22 mensen stierven, bijna duizend bewoners raakten gewond en van de woonwijk restte een smeulende ruine.
Juist op dat moment- 182 kilometer verderop- verbond Hayo Wolff de laatste lonten voor een vuurwerkshow in Aalsmeer. "De ernst van de ramp drong bij ons langzaam door. De berichten werden steeds heftiger. We kregen het er koud van. Met zo'n drama konden we geen vuurwerkshow geven. We hebben alles weer ingepakt en zijn naar huis gereden. " Die avond zaten Wolff en zijn werknemers in het kantoor van Laser Fireworks Europe toen ze begrepen hoe groot het drama was. "We besloten direct alle vuurwerkshows van de komende maanden af te zeggen. Dat kwam erg ongunstig uit, want het hoogseizoen was net begonnen. Maar er was teveel gebeurd. Het was te heftig."
dreigmailtjes
Na 6 maanden alleen lasershows te hebben gedraaid, begon het bedrijf heel voorzichtig in juli 2000 weer met vuurwerkshows."Klanten vroegen erom. Ook het grote publiek wilde weer vuurwerk. Maar toch kregen we heftige reacties, waaronder dreigmailtjes."
De vuurwerkbranche was besmet. Pas een jaar na de ramp hadden ze weer evenveel opdrachten als voor De Klap. Maar toen kwamen de regeltjes. Geschokken van de gevaren vuurden overheden een salvo aan nieuwe, verstikkende richtlijnen af. Op straffe van forse boetes. Sindsdien grossiert Wolff in processenverbaal voor minieme overtredingen. "Het begon met onze vuurwerkopslag. Jarenlang huurden we een bunker in Veenendaal. Maar door overdreven regelgeving van de overheid, moesten we van de verhuurder uit de bunker, omdat die de verantwoording niet meer wilde dragen. Later is deze bunker weggesaneerd. We stonden toen met een autobus vol vuurwerk dat we nergens konden opslaan: niet in Duitsland of Belgie. Radeloos heb ik de boel thuis opgeslagen. Illegaal natuurlijk, maar we konden geen kant uit."
Bij een inval werd deze partij in beslag genomen. Na vier jaar procederen, kreeg hij slechts een boete. het afgepakte vuurwerk mocht hij ophalen op de legerbasis in Ulicoten, valkbij de Belgische grens. "Idioot, want ik had gevraagd of ik deze partij destijds eventjes op deze legerbasis mocht opslaan, totdat ik een nieuw onderkomen had. Maar justitie zei dat alleen in beslag genomen en verbeurd verklaard vuurwerk daar mocht staan. "
"Dat was mijn eerste overtreding. Dat begreep ik nog. Voor de ramp was er totaal geen regelgeving voor de opslag en het verwerken van vuurwerk. Als je toen een loods binnen liep, lagen her en der restanten van vuurwerkshows." Van de tientallen vuurwerkbunkers verspreid door Nederland is er geen enkele bunker meer over voor opslag van profesioneel vuurwerk. Veel vuurwerkbedrijven zijn inmiddels naar Duitsland gevlucht, waar minder rigide regels gelden. Wolff gaat ook vanuit Duitsland opereren, nog altijd voor de Nederlandse markt. "De overheid heeft ons allemaal over de grens gejaagd. In Enschede zt nog een vuurwerkbedrijf, behalve het geexplodeerde SE Fireworks. Voor miljoenen heeft de gemeente alle milieuvergunningen opgekocht. Als ze maar opkrasten. Voor dat geld heeft dit bedrijf terreinen en bunkers gekocht in de Duitse plaatsen Emeerich en Dulmen. De meeste Nederlandse vuurwerkbedrijven huren nu opslagruimte bij dit bedrijf. Wij ook."
Na de opslageisen, kwamen er nog veel meer regels: afstands-, transport-, en verzekeringseisen. "Voor het afschieten van vuurwerk, worden we verplicht absurd grote veiligheidsafstanden na te leven. Dire keer zo groot als in Duitsland. Ook moesten we nieuwe wagens kopen voor het vervoer en bovendien moeten we voor circa 25000 euro jaarlijks aansprakelijkheidsverzekeringen afsluiten. Ook moeten we veertien weken wachten op onze vergunningen voor shows, terwijl dat binnen een week kan, zoals in Duitsland. Daardoor kunnen we veel shows niet uitvoeren."
Ook bedachten Haagse ambtenaren dat de professionele vuurwerkafstekers plotseling nieuwe diploma's moesten hebben. "De branche schiet al tientallen jaren met de diploma's van een Duitse opleiding tot pyrotechnicus. Die duitse vergunningen worden over de hele wereld erkend, maar in Nederland ineens niet meer. Iedereen raakte toen in de war, want hier washelemaal geen opleiding."
cursus
Daarop knutselde de overheid een "veredelde LOI-cursus" in elkaar, voor 2000 euro per "cursist". "Die opleiding is nota bene geschreven door de branche zelf! Idioot genoeg moesten de examens onderling worden afgenomen door de vuurwerkbedrijven, elkaars grootste concurrenten."
Volgens Wolff wordt zijn branche gecriminaliseerd. Niemand die protesteert, bang net als de meerderheid van de branche failliet te gaan. "Voor de kleinste overtreding van het vuurwerkbesluit, hoe ***lig ook, krijg je een poces-verbaal wegens een 'economisch delict'. Ik heb dan ook een strafblad."
En dat heeft grote consequenties. Zo is het heel moeilijk een 'bewijs van goed gedrag' te krijgen van de gemeente. "Twee keer moest ik mij melden bij de reclassering. Om te bewijzendat ik geen 'gevaar was voor de samenleving.' De eerste keer duurde het onderzoek een half jaar. De tweede keer moest ik naar de reclassering in Utrecht. Daar zat een of andere geitenwollen tante, die deed alsof ik een debiel was die het niet zo nauw nam met de wet. Ik bleef ijzig correct, want zonder dat bewijs van goed gedrag zou ik mijn bedrijf moeten opdoeken. Twee uur lang heb ik uiteen gezet waarom ik een strafblad heb. Uiteindelijk kreeg ik mijn bewijs."
Om de meest bureaucratische redenen regent het boetes binnen de branche. "We kregen een boete bij het opbouwen van een show in pretpark Six Flag, omdat we het vuurwerk niet binnen acht uur na het uit de bunker halen hadden afgeschoten. Maar dat was ook onmogelijk. Het vuurwerk werd aangelever vanuit het buitenland. Dat was 2 dagen rijden. Bovendien waren we 2 dagen bezig met het opbouwen ik kon piepen wat ik wilde: 2500 euro boeten."
In Rotterdam kreeg Wolff het aan de stok met de inspectie Verkeer en Waterstaat. Voor een bedrijfsfeest bij een cruiseliner was een show geregeld. Wolff bouwde de lanceerpijpen op een ponton, die hij had neergelegd in een werkhaven, met toestemming van de havenautoriteiten. Toen alles gereed was, wilde hij het ponton verslepen richting brug. Maar de inspectie verbood dit, omdat het vuurwerk "uit de verpakking was gehaald".
" daardoor viel volgens die ambtenaren ons vuurwerk in de hoogste gevarenklasse en mocht het niet meer worden verplaatst. Maar zo werken we al jaren! Wettelijk was het alleen toegestaan pal tussen het drukke scheepvaartverkeer de show op te bouwen. Dat is pas gevaarlijk. Die gedachten kronkel was zo idioot dat ik gewoon ben uitgevaren, tegen hun bevel in. Na de show keerden we terug in de werkhaven. Stonden de amtenaren op de kade. Met een boete van 7500 euro, wegens het negeren van een bevel. De burgemeester suste de zaak, waarna de boete werd verscheurd.
Forse douw
Ook in Gorinchem kregen ze een forse douw wegens het varen met een vuurwerkponton. "Tijdens het opbouwen kwam baldadig publiek iet te dichtbij. In overleg met Rijkswaterstaat besloten we de rust op te zoeken van een werkhaventje 1 km verderop. Toen kregen we van de provincie een boete, omdat we waren afgewken van ons werkplan. Weer een prent van 2500 euro."
Wolff schudt de idiote voorbeelden moeiteloos uit zijn mouw. "Ik had eens 1 doosje teveel vuurwerk besteld. Dat ontdekte een controleur toen ik de show opbouwde in Nootdorp. Netjes pakte ik de doos in. 's Avonds direct na de show reed ik speciaal voor dit ene doosje helemaal terug naar Duitsland, om het daar op te slaan. Onderweg deed ik braaf alle exportmeldingen. Helemaal gebroken kwam ik de volgende ochtend thuis. Op de deurmat lag toen al een proces-verbaal. Ik had 'teveel ingevoerd' en was ook 'afgeweken van het schietplan.' Twee boetes van 2500 euro!"
afschietcomputer
Nog een voorbeeld: in de 'ontbrandingstoestemming'staat dat de sleuten moet worden verwijderd uit de afschietcomputer. "In Noordwijk hadden we een show helemaal klaar staan. Alles was getest. Daarna hebben we de stroom van het systeem gehaald en de computer losgekoppeld van het vuurwerk. De lossen computer stond uit en was verderop neergezet. Maar de sleutel stak er nog in. Weer 2500 boete. Nou, ik neem die computer mee naar de rechtban; dan ziet de rechter dat zoiets totaal geen kwaad kan."
Echt totaal door het lint ging Wolff tijdens de Sail, afgelopen zomer in Amsterdam. Zeker 25 controleurs zwermden over zijn afschietpontons. "Alle instanties waren er: provincie, ministeries, arbeidsinspecite, afdeling gevaarlijke stoffen van de politie, brandweer, rijksverkeersinspectie, havenautoriteiten, je kon het zo gek niet bedenken. Na de derde dag treiteren, barstte ik in tranten uit. En dat wil wat zeggen, want het moest 15 jaar geleden zijn geweest dat ik heb gehuild. Radeloos ben ik in de auto gestapt en heb wezenloos rondgereden door Amsterdam. Ik kon het niet meer aan."
Ergens in de kringen van de Sail-organisatie moet echter iemand hebben rondgelopen met goede contacten binne het openbaar ministerie, want de officier van justitie die Wolff treiterde wer teruggefloten.
Sterker nog: de Sail-organisatie stelde 10000 euro extra ter beschikking om van de laatste vuurwerkshow een waar spektakel te maken. "Ik sputterde dat dit onmogelijk was, want daarvoor moet je een nieuwe vergunning aanvragen. Zoiets duurt normaal 14 weken. Maar hoge omes hebben dit onderling eventjes geritseld. De laatste show werd een ongekend schouwspel. Dat bewijst dat die regels niet te maken hebben met de veiligheid."
Jaarlijks 1500 processenverbaal
Veertig opslagbunkers voor professioneel vuurwerk moesten het afgelopen jaar sluiten, doordat het ministerie van VROM alle vergunningen introk, blijkt uit cijfers van het Landelijke Meld- en Informatiepunt Vuurwerk (LMIP)
Het meldpunt, ingesteld na de vuurwerkramp, erkent dat het boetes regent binnen de vuurwerkbranche. "De laatste 2 jaar zijn er 3000 processen-verbaal uitgeschreven door justitie. Dan rekenen we nog niet mee dat lagere overheden ook dwangmiddelen toepassen. Daarvan ontbreken de cijfers", aldus LMIP-woordvoerster Paula van Dael.
Dat de overheid de vuurwerkbranche bewust wegjaagt naar Duitsland, is onzin, aldus VAn Deal. "Het ministerie van VROM heeft onderzocht waar goede alternatieve bunkerlokaties zijn in Nederland voor de opslag van professioneel vuurwerk. Deze lokaties moeten voldoen aan de afstandseis van 800 meter ten opzichte van andere bebouwing. Dat is moeilijk. Maar uiteindelijk schrok de branche terug van de kosten. Het is dus deels hun eigen beslissing geweest om naar Duitsland te gaan."
|
