Drieluik over vuurwerkframing deel 1: welke frames zijn er allemaal in het publieke debat?

[Plum Bloom]

Oud en nieuw komt er weer aan en daarmee ook de jaarlijkse discussie over de zin en onzin van consumentenvuurwerk afsteken. De een vindt het prachtig, de ander zou het ’t liefst verbieden. Wij zochten uit welke frames er allemaal in het publieke debat aanwezig zijn rond vuurwerk en een vuurwerkverbod. In dit drieluik delen we de kennis die we opdeden over vuurwerkframes. Interessant voor de nieuwslezer die graag frames spot, maar zeker ook voor wie zelf over dit onderwerp het debat wil aangaan. In het eerste artikel de vraag: welke frames spelen er allemaal?

Pro-, anti- en ‘er tussenin’-frames rond vuurwerk​

Ga op zoek en je komt een behoorlijk aantal frames tegen in het publieke debat rond het onderwerp ‘vuurwerk’. We delen in dit artikel de frames die we het meest zijn tegengekomen en delen ze op in pro-vuurwerk, anti-vuurwerk en frames die niet per definitie een standpunt innemen, maar wel het vuurwerkdebat (en regelgeving die eruit zou kunnen volgen) op een specifieke wijze neerzetten.

Een greep uit de anti-vuurwerkframes​

Wat opvalt bij de anti-vuurwerkframes, is dat ze vaak gestapeld worden. In plaats van het op één manier te problematiseren, komen er meerdere problemen aan bod. Dat kán slim zijn, omdat je hiermee eigenlijk zegt: het is een meerkoppig monster. Maar aan de andere kant kunnen verschillende haakjes in één boodschap elkaar ook in de weg zitten. De boodschap wordt er immers ook voller en complexer van. Daarover in het derde artikel meer. De frames die veel los en gecombineerd ingezet worden zijn:

• Vervuiling & afval – vuurwerkafval blijft vaak liggen en bevat allerlei vervuilende stoffen. Dit frame gaat niet over onze gezondheid, maar juist over dat het slecht is voor onze omgeving en natuur. Het richt de aandacht op het plastic vuurwerk en de fijnstof en chemische stoffen die in onze lucht, wateren en op de grond terechtkomen.
• 
  
• Kostenpost – vuurwerk leidt tot materiële schade en tot extra kosten voor de gezondheidszorg. Zonde van het geld, want dit zouden we ook kunnen steken in dingen waar mensen wél baat bij hebben. Ook hier gaat het niet over gezondheid, maar over de kosten die de maatschappij moet dragen voor afgeknalde vingers en ogen. Bij dit frame ligt de nadruk zowel op onbedoelde schade, als op vandalisme: het gaat immers om de uitwerking (schade en wat dat kost) en niet de intentie (per ongeluk of expres).
• 
  
• Doden & gewonden – vuurwerk leidt tot leed. Niet alleen bij de ‘rundjes’ die het zelf onveilig afsteken, maar ook in veel gevallen bij omstanders die er toevallig door geraakt worden: 50% van de gewonden betreft een omstander. Dat is interessant, want in dit frame, dat zich heel specifiek op de gezondheid richt, gaan de voorbeelden die worden aangehaald vaak over de mensen die het zelf afstaken. Een opvallende variant was tijdens de discussie eind 2020 te zien, namelijk dat we ons al deze gewonden helemaal niet kunnen veroorloven met de hoge corona-druk op de zorg. Hier komen we in het tweede artikel uitgebreider op terug, als we frames in het huidige nieuws bespreken.
• 
  
• Overlast (steeds erger) – vuurwerk wordt in toenemende mate ingezet om buurten te terroriseren. Waar het vroeger nog gezellig was, lijkt het nu wel een oorlogsgebied rond de jaarwisseling. Mensen gaan zich steeds onveiliger voelen. In het verlengde hiervan ligt het frame ‘Doodsangst onschuldigen’ dat inzoomt op de angst van senioren die angstig zijn, mensen met oorlogstrauma’s, (huis)dieren en jonge kinderen.
• 
  
• Hulpverleners aanvallen – dit specifiekere frame zoomt in op één groep die extra moet vrezen voor vuurwerk: hulpverleners. Vuurwerk is binnen dit frame een wapen dat wordt gebruikt om agenten, brandweer en ambulancemedewerkers mee te bekogelen. Dit frame werd de afgelopen jaren veel ingezet vanuit de politie. Interessant om te melden: onlangs meldde de Ambulancevereniging dat we ook niet moeten doorslaan in dit beeld.
• 
  
• Alternatieven wennen – vuurwerk is niet meer van deze tijd. Als zo veel mensen zich er niet meer prettig bij voelen, dan moeten we op zoek naar een nieuwe manier om het nieuwe jaar te vieren. Binnen dit frame worden o.a. drones genoemd en wordt benoemd dat de rest van Europa eigenlijk niet of nauwelijks consumentenvuurwerk afsteekt.

Daar recht tegenover: pro-vuurwerk frames​

Natuurlijk bestaan er ook frames die gebruikt worden door degenen die in het pro-vuurwerkkamp te vinden zijn. Deze frames zijn veelal gericht op andere waarden, maar in sommige gevallen redeneren ze juist binnen dezelfde waarde als een anti-frame:

• Verdienmodel – dit frame is de tegenhanger van het Kostenpost-frame, doordat het dezelfde kernwaarde centraal stelt (geld), maar tot een andere conclusie komt. Dit frame focust op wat het de maatschappij juist oplevert: btw-inkomsten en omzetbelasting vanuit de vuurwerkbranche. De inkomsten zijn volgens de gebruikers van dit frame dan ook ruim voldoende om de eventuele schade mee te compenseren en dan nog blijft er onder de streep winst over. Oftewel: vuurwerk is goed voor de economie en de staatskas.
• 
  
• Het probleem is de gebruiker – wie dit frame gebruikt, ziet twee categorieën: verantwoordelijke en onverantwoordelijke vuurwerkafstekers. Die eerste groep is de grootste, maar het kleine groepje onverantwoordelijken (die illegaal vuurwerk afsteken, onvoorzichtig afsteken of andere mensen lastigvallen) veroorzaakt de brokken waardoor vuurwerk (onterecht) een slechte naam krijgt. Dit frame is dus wel problematiserend, maar niet ten opzichte van vuurwerk. Het probleem zit ‘m bij de onvoorzichtigen: die zouden zich beter moeten voorbereiden of het gewoon moeten overlaten aan mensen die wél weten wat ze aan het doen zijn. Het zou volgens de framegebruikers dan ook oneerlijk zijn als de rest ‘gestraft’ wordt omwille van iets van een klein groepje doet.
• 
  
• Betuttelende overheid – in dit frame staat de overheid centraal, in de rol van een betuttelende, verbiedende speler die ‘alles wat leuk is afpakt’. De framegebruiker is dan ook zeer negatief over het aanscherpen van regels en verboden. De eigen verantwoordelijkheid staat centraal in dit frame: je mag toch zeker zelf wel weten welke risico’s je accepteert? In veel gevallen worden om een vergelijking te maken andere risicovolle zaken benoemd die wel gewoon mogen, zoals autorijden, roken, alcohol drinken of extreme sporten: het mag allemaal terwijl ook daar risico’s aankleven. Het argument van ‘de gevaren van vuurwerk’ wordt dan ook gezien als een excuus dat wordt ingezet om het te verbieden. Een heftigere versie van dit frame richt zich op het feit dat er ‘steeds minder mag’. Framegebruikers zien het ‘afschaffen’ van Zwarte Piet en andere ‘leuke en onschuldige tradities’ als het begin van een groter project om de burger steeds meer te verbieden. Dit heeft een complot-component: het zou niet gaan om vuurwerk, maar om mensen langzaam maar zeker murw te krijgen totdat we in een dictatuur zijn beland. Zo wordt door deze mensen ook vaak aangehaald dat corona tijdens de afgelopen jaarwisseling als excuus gebruikt is om het vuurwerkverbod er doorheen te drukken.
• 
  
• Feestelijke traditie – dit frame zet de feestelijkheden rond de jaarwisseling en de belangrijke rol van vuurwerk daarin centraal: zonder vuurwerk, geen feest. En zonder feest is het nieuwe jaar eigenlijk niet echt ingeluid. Vuurwerk hoort er dus bij, ondanks dat er misschien ook wel vervelende kanten aanzitten. In verlengde hiervan ligt het Vuurwerk is een gevoel-frame, waarbij vuurwerk wordt gezien en beleefd als een onderdeel van iemands identiteit: vuurwerk is een passie en onmiskenbaar verbonden met een levensstijl. Het verschil met het ‘Feestelijke traditie’-frame zit hem erin dat de nadruk bij ‘Vuurwerk is een gevoel’ niet ligt op het samen vieren van een feest op een manier zoals we dat nu eenmaal gezamenlijk doen, maar echt op de persoonlijke beleving van het afsteken van vuurwerk. Dit frame wordt gebruikt door de mensen die zichzelf zouden omschrijven als vuurwerkfanaat, vuurwerkfan of grote liefhebbers. Dit zijn bij uitstek ook de mensen die juist erg voorzichtig met vuurwerk omgaan of dit in ieder geval van zichzelf vinden.

Er-tussenin-frames​

Dan rest ons nog de frames die iets zeggen over het debat, zonder per definitie altijd stelling in te nemen of consumentenvuurwerk verboden moet worden of niet:

• Verbod heeft geen zin – in dit frame wordt gefocust op regels rond vuurwerk en of aanscherpen of verbieden haalbaar is. Men denkt in dit frame van niet, omdat er bijvoorbeeld onvoldoende gehandhaafd kan worden, het overlastgevende vuurwerk nu toch ook al illegaal is of omdat mensen zich toch niet aan een vuurwerkverbod zullen houden. Dit frame wordt zowel ingezet door mensen die vóór een vuurwerkverbod zijn als mensen die zich ertegen uitspreken. Het gaat bij dit frame dus nadrukkelijk om de haalbaarheid, niet wat men van vuurwerk zelf vindt. Het heftigere Olie op het vuur-frame gaat nog verder. Deze framegebruikers zeggen: verbieden maakt het erger. Beter een beetje vuurwerkoverlast dan autobranden, zwaar illegaal vuurwerk en/of rellen. Vuurwerk is een relatief onschuldige uitlaatklep en als je die afpakt, escaleert de hele boel, aldus de framegebruikers.
• 
  
• Richtingenstrijd – volgens dit frame zullen de spanningen tussen de voor- en tegenstanders van vuurwerk alleen maar verder oplopen. Ze begrijpen elkaar niet (meer) en redeneren vooral vanuit hun eigen kant. Het publieke debat wordt vooral gevoed met onzin en ideeën gebaseerd op gebrek aan kennis, aldus de framegebruiker. Er worden veel onwaarheden beweerd en daarom hebben mensen zo’n verkeerd beeld van vuurwerk. Ook dit frame werkt beide kanten op: zowel de voor- als tegenstanders verwijten elkaar te weinig kennis te bezitten om conclusies te (kunnen) trekken.
• 
  
• Taboe-onderwerp – dit frame richt zich vooral op de politiek: zij zouden extreem terughoudend zijn om zich voor- of tegen vuurwerk uit te spreken, omdat zij bang zijn voor de toorn van de kiezer. Het is een verwijtend frame dat eigenlijk niet over vuurwerk zelf gaat, maar stelt dat mensen/politici/bestuurders toch in ieder geval transparant moeten zijn over waar zij voor staan.

Natuurlijk zijn er nog meer frames te ontwaren. Er komen ongetwijfeld ook weer nieuwe bij. Met zicht op de aanwezige frames kun je alle frames in de praktijk gemakkelijk herkennen. Zelfs als gebruikers van het frame hun redenering niet helemaal ‘af’ maken, kun je er redelijk veilig vanuit gaan dat ze bij het frame passende conclusies zullen ondersteunen. Handig om te weten! In het volgende artikel gaan we dieper in op welke frames er op dit moment dominant in het nieuws en de publieke discussie lijken te zijn en hoe zich dat verhoudt tot de coronacrisis.

Drieluik over vuurwerkframing deel 1: welke frames zijn er allemaal in het publieke debat?

Wil je advies of hulp bij het gebruik van framing? Je kunt bij Taalstrategie.nl workshops volgen en wij denken graag mee over de juiste framing en taal!

taalstrategie.nl

 

[Plum Bloom]

Drieluik over vuurwerkframing deel 2: de framing rond gelukkig/helaas toch een vuurwerkverbod​

Met een donkerrood gekleurde coronakaart van Nederland kwam het onderwerp toch weer ter sprake: een vuurwerkverbod. Er gebeurde veel in één week: eerst leek het er niet van te komen, er werd naar het OMT gekeken en toen kwam er toch een verbod. In dit tweede artikel van ons drieluik over vuurwerk blikken we terug op deze beslissing: hoe werd het geframed vanuit verschillende hoeken en wat is de impact van deze gang van zaken? Heb je de vuurwerkframes niet meer helemaal scherp? Lees ons eerste artikel dan hier terug.

Van geen verbod naar toch wel​

Het was een lastige beslissing voor het kabinet: verbieden of niet? En binnen welk frame moet dat verpakt worden? Vorige week bracht onder andere het AD het nieuws dat het kabinet ermee worstelde maar nog niet overtuigd was van een nieuw verbod. Dat klonk als volgt: ‘Volgens bronnen binnen het kabinet is de druk op de zorg nu minder hoog dan eind 2020. Toen was er een grote lobby vóór een verbod: van oogartsen tot politie. ,,Nu hoor je ze niet”, klinkt het. Daardoor vreest het kabinet dat de ‘stevige onderbouwing’ ontbreekt die bij de Europese Unie nodig is voor zo’n verbod’. Vuurwerkliefhebbers haalden opgelucht adem, maar dit bericht zorgde wel voor wat opgetrokken wenkbrauwen: wordt dit besluit genomen op basis van hoe hard erover geroepen wordt?

Het kabinet riep hulp in en het OMT werd om advies gevraagd. En dat kwam er. Of ja, niet echt. De NOS schreef: ‘Maar de experts kunnen geen uitspraak doen over het al dan niet instellen van een vuurwerkverbod, lieten ze weten. Of het nodig is om de zorg te ontlasten zou onderzocht moeten worden en het OMT beschikt niet over de relevante gegevens. Daarmee ziet het kabinet geen basis voor een verbod’. Oftewel: ze kunnen er weinig over zeggen. Opvallend: LNAZ-voorzitter Ernst Kuipers gaf in een briefing aan de Tweede Kamer aan dat vuurwerkslachtoffers geen grote belasting vormen voor de zorg. Het aantal is beperkt en ze blijven meestal maar kort in het ziekenhuis. Te doen dus.

Maar daar kwam dan toch zowaar de ‘late lobby’. Burgemeesters schreven aan het kabinet een brief met het dringende verzoek om toch een vuurwerkverbod in te stellen. Ze schreven: ‘Het aantal coronabesmettingen is hoger dan ooit en stijgt nog altijd snel. Dit leidt tot een zeer grote druk op de ziekenhuizen, huisartsenposten en andere onderdelen van de zorgketen.’ En toen kwam er toch een verbod.

De vuurwerkdiscussie blijft door de framing vanuit het kabinet binnen een perspectief van gezondheid. Het gaat dus niet over vervuiling, kosten of overlast. De keuze om een eventueel verbod te framen binnen een hele specifieke variant van het ‘Doden & gewonden’-frame is begrijpelijk. Nu meer dan ooit is de relatie tussen vuurwerk en gewonden een relevante. Door op één aspect in te zoomen, hangt de beslissing ook alleen op dat aspect. Maar het getwijfel over dit besluit geeft ook zuurstof aan andere interpretaties van deze beslissing, namelijk dat het kabinet beïnvloedbaar of onbetrouwbaar zou zijn. Zeker omdat er in het nieuws veel woorden als ‘overstag gaan’ en ‘zwichten’ werd gebruikt.

Wat horen we bij de tegenstanders van een verbod?​

Vorig jaar werd er fors gemord dat corona werd gebruikt als smoes om vuurwerk af te schaffen. Op Twitter kon je ook dit jaar in aanloop naar deze beslissing scepsis lezen of het kabinet misschien weer deze ‘smoes’ zou inzetten. Het is een frame waar veel wantrouwen achter zit: het kabinet zou niet transparant zijn over hun daadwerkelijke beweegredenen, wat die ook zouden zijn. Dat frame kan nu weer vrolijk van stal gehaald worden. Het feit dat het kabinet het eerst niet leek te willen maar uiteindelijk toch ‘overstag’ ging, zal dit frame alleen maar meer kracht geven.

Naast dit negatieve frame komen op Twitter en op Nu.jij veelvuldig het ‘Verbod heeft geen zin’ en ‘Olie op het vuur’-frame voorbij: het handhaven lukt toch niet en zonder die uitlaatklep zal de sfeer alleen maar grimmiger worden. ‘Het gaat wel gevolgen krijgen: Vanaf morgen wordt er iedere zaterdagavond vuurwerk afgestoken in heel Nederland, er worden steeds meer acties opgezet. Handhaven is toch nauwelijks mogelijk’, schrijft bijvoorbeeld een Nu.jij-er. Een aantal mensen hanteert het ‘Betuttelende overheid’-frame. ‘Alles nemen ze je af. Je mag ook helemaal niks meer in dit land’, zien we op Twitter (inclusief een aantal krachttermen die we hier even achterwege laten).

Ook komt aan bod dat het niet eerlijk is voor de branche: zij hebben net alles ingekocht met het idee dat het verkocht mocht gaan worden. Nu zitten ze er wéér mee opgescheept. Ook dat doet eerder af aan het beeld van een overheid waar je op kunt rekenen dan dat het er aan bijdraagt. Want al die ondernemers moeten nu ook weer gecompenseerd worden. Een enkeling verwijst naar wat prominente artsen zeggen. Zo schrijft iemand op Nu.jij: “Diederik Gommers liet deze week weten dat er nauwelijks vuurwerkslachtoffers op de intensive care terechtkomen. En volgens Ernst Kuipers (Landelijk Netwerk Acute Zorg) komen gewonden door vuurwerk wel op de spoedeisende hulp terecht, maar leidt dit zelden tot ziekenhuisopname. Daarom vinden deze twee artsen een vuurwerkverbod onnodig”. Zo probeert men het vuurwerkverbod-om-de-zorg-te-ontlasten-frame te ontzenuwen.

Wat horen we bij de voorstanders van een verbod?​

Het valt op dat het overgrote deel van de voorstanders meegaat in het frame van de overheid: het ‘Doden & gewonden’-frame met nadruk op de corona-situatie en het ontlasten van de zorg. Volgens de voorstanders is een vuurwerkverbod broodnodig om ervoor te zorgen dat de ziekenhuizen die (volgens deze framegebruikers) nu al afstevenen op ‘code zwart’, niet nóg meer belast worden met gewonden die voorkomen hadden kunnen worden. In hun ogen was het in eerste instantie dan ook onvoorstelbaar dat het kabinet (met dezelfde cijfers) tot een andere conclusie leek te komen. Want hoe kun je enerzijds de coronamaatregelen verzwaren en anderzijds geen vuurwerkverbod invoeren? Dat het kabinet zich liet leiden door het OMT (dat geen advies kon geven vanwege een gebrek aan gegevens), vond deze groep dan ook totaal onbegrijpelijk: het getuigt van slecht bestuur dat ze niet het zekere voor het onzekere nemen.

Ook hier is de basis weer: een onbetrouwbaar kabinet. Dit is een overkoepelend frame dat niet per se tot een vuurwerkverbod gelimiteerd is, maar dat we bij heel veel cases terugzien. Volgens de gebruikers van dit frame is het kabinet inconsistent met zichzelf en daarmee een onbetrouwbare partner. Er valt niet te bouwen op dit bestuur, want je weet nooit wat ze morgen zullen doen. Degenen die dit frame hanteren, laten zich daarbij voornamelijk leiden door ‘de cijfers’, bijvoorbeeld die van vorig jaar. Zo kwamen er bij de jaarwisseling van 2020 383 mensen binnen op de spoedeisende hulp en bij de huisartsenposten, terwijl het gemiddeld aantal gewonden in de jaren ervoor op ruim duizend ligt. Het kabinet wordt verweten de kop in het zand te steken en beslissingen te maken op basis van een halfbakken OMT-advies. In de venijnigste variant van dit frame is de overheid niet alleen onbetrouwbaar, maar wordt het OMT-argument gebruikt als dekmantel voor de echte reden, namelijk: het kabinet is te laf om knopen door te hakken. ‘Het kabinet liegt’, lezen we op Twitter. Een positief beeld is het niet.

Tot slot​

Aan beide kanten riekt het dus naar ‘onbetrouwbaarheid’. Enerzijds bij de voorstanders toen het er nog op leek dat er geen verbod kwam. Men verweet het kabinet dat het OMT als dekmantel gebruikt werd om niet te hoeven ingrijpen. Anderzijds zien we, nu het verbod er toch van komt, de tegenstanders ook het kabinet onbetrouwbaarheid te verwijten: omdat men er ‘nu pas mee komt’, nadat handelaren groots hebben ingekocht, omdat het ‘wel mee zou vallen met de extra belasting van de zorg’ en ‘omdat het kabinet zwicht voor de lobby’. Hoe dan ook: dit getwijfel heeft een krasje opgeleverd.

Drieluik over vuurwerkframing deel 2: de framing rond gelukkig/helaas toch een vuurwerkverbod

Wil je advies of hulp bij het gebruik van framing? Je kunt bij Taalstrategie.nl workshops volgen en wij denken graag mee over de juiste framing en taal!

taalstrategie.nl

 

[Plum Bloom]

Drieluik over vuurwerkframing deel 3: zelf aan de gang met vuurwerkframing​

In de vorige artikelen hebben we je laten zien welke frames we in het publieke debat hebben gevonden én wat je nu in het nieuws kunt zien gebeuren. Interessant om te weten en handig als je een discussie over vuurwerk verder wilt uitpluizen. Maar waar moet je nou op letten als je zélf goed beslagen ten ijs wilt komen bij het volgende gesprek over vuurwerk? Daar zoomen we deze keer op in.

Stapelen maar!​

Er wordt bij dit onderwerp opvallend veel ‘gestapeld’ met frames. Dat betekent dat mensen vaak meer dan één frame gebruiken om hun mening mee te onderbouwen. Dat kan en hoeft op zich geen probleem te zijn, zolang de met elkaar gecombineerde frames qua redenering en conclusie goed bij elkaar passen. Zo is bijvoorbeeld het Vervuiling en afval-frame goed te combineren met het Kostenpost-frame en laat het Feestelijke traditie-frame zich makkelijk samen gebruiken met het Betuttelende overheid-frame. Met name de tegenstanders van vuurwerk (en dus de voorstanders van restricties of een verbod) lijken opvallend veel te stapelen. De bedoeling van dat stapelen is een versterkend effect: duidelijk maken dat er zó veel nadelen en risico’s aan vuurwerk kleven dat het onverantwoord is om het nog langer (particulier) toe te staan in de Nederlandse samenleving.

Zolang de frames elkaar niet tegenspreken maar op elkaar voortbouwen, kunnen ze gezamenlijk worden ingezet zonder aan overtuigingskracht in te boeten. Maar: het is niet per se het geval dat men zo’n stapel van frames ook overtuigender vindt dan focus op een enkel frame. ‘Hoe meer hoe beter’ gaat zeker niet zomaar op als het om framing gaat. Soms kan juist focus op één aspect ook een sterk overtuigende werking hebben. Sta stil welk van de frames de meeste impact op je ontvanger zou kunnen hebben en zorg dat hier de grootste focus op komt te liggen.

Soms is het beter om niet te reageren binnen dezelfde waarde​

Sommige frames sluiten elkaar systematisch uit, omdat ze naar een andere conclusie toe sturen binnen hetzelfde uitgangspunt. Als twee mensen in een gesprek dat soort frames gebruiken die niet bij elkaar passen (zie onze opsomming hieronder), dan zullen ze elkaar waarschijnlijk niet goed begrijpen. Dat komt omdat ze deels dezelfde feiten en zelfs dezelfde redenering zullen gebruiken, maar daaruit toch volstrekt tegengestelde conclusies trekken. In sommige gevallen zullen mensen het zelfs niet doorhebben als zij toch echt een ander uitgangspunt (frame) hanteren, waardoor er juist extra onbegrip ontstaat over hoe die ander nu bij díé conclusie kan aanbelanden.

• Kostenpost vs. Verdienmodel – deze frames zijn we in het vorige artikel al tegengekomen: ze focussen allebei op geldzaken, maar waar het Kostenpost-frame inzet op strengere regelgeving of een verbod, zet het Verdienmodel-frame het geldargument in als reden om juist door te gaan met vuurwerkverkoop. Waar de ene framegebruiker spreekt over verspilling en schade, zal de ander juist oog hebben voor de winst. De kosten van vuurwerk worden in dit laatste frame dan ook niet als ‘zonde’ gezien, maar als winst of een afweging waarbij het probleem zichzelf als het ware juist oplost.
• Overlast vs. Verbod heeft geen zin – het Overlast-frame gaat ervanuit dat vuurwerk een steeds groter probleem is en steeds meer overlast veroorzaakt. Dat erkent het Verbod heeft geen zin-frame ook, alleen wordt er binnen de redeneringen van deze frames naar twee verschillende handelsperspectieven gestuurd: waar het Overlast-frame handhaving en/of een verbod juist als een mogelijke oplossing ziet, stelt met binnen het Verbod heeft geen zin-frame juist dat dit helemaal niet gaat helpen.
• Feestelijke traditie vs. Alternatieven wennen – deze frames zijn incompatibel, omdat ze de waarde van vuurwerk op een heel andere manier wegen. Voor degenen die Feestelijke traditie hanteren, is het namelijk volstrekt ondenkbaar dat er géén vuurwerk aanwezig zal zijn bij de jaarwisseling. Vuurwerk wordt door de gebruikers van dit frame niet alleen geassocieerd met feestvieren, maar ook met samenzijn met vrienden en geliefden en samen bijzondere herinneringen creëren. Men verwijst vaak naar toen ze zelf jong waren en hoe zij het vuurwerk afsteken beleefden en beleven. Dat gevoel wil men graag doorgeven aan, en meemaken met hun eigen gezin. De jaarwisseling is in hun ogen speciaal, juist omdat we er vuurwerk bij mogen afsteken. Het is het enige moment in het jaar dat het mag en dat bijzondere moment moet je koesteren. Tja, nogal logisch dat deze framegebruikers niet akkoord gaan met een droneshow of een georganiseerde vuurwerkshow op een centrale plek, zoals vaak binnen het Alternatieven wennen-frame wordt geopperd.
• Betuttelende overheid vs. Beschermheer – het Betuttelende overheid-frame hebben we in het eerste artikel besproken: hierin staat centraal dat de overheid zich vooral niet overal zo mee moet bemoeien en dat een beetje risico bij het leven hoort. Hier lijnrecht tegenover staat het Beschermheer-frame, waarbij juist een oproep wordt gedaan aan de overheid om meer verantwoordelijkheid te nemen. Zij moet ons beschermen tegen gevaarlijke praktijken. Het is de tegenovergestelde redenering dan die in het Betuttelende overheid-frame wordt gehanteerd, waarbij de rolverdeling bij beide frames compleet anders wordt ingevuld. Waar de overheid bij het ene frame groot en ongewenst is, is diezelfde overheid binnen het andere frame juist klein en achtergesteld.

Het neutraliseren van frames kan alleen door ruimte te bieden aan nieuwe frames, dus door (deels) te reframen. Hoe toon je een tegenstander van vuurwerk wat de meerwaarde ervan is? Of hoe toon je een voorstander juist waarom een inperking of zelfs totaalverbod een goed idee is? Wat snel kan gebeuren, is dat men naar het tegenframe grijpt (zie de paartjes in de opsomming hierboven). Zo’n tegenframe komt precies op de tegengestelde conclusie uit en precies daarom heeft het weinig zin om een frame met het bijbehorende tegenframe te proberen te neutraliseren. Je volgt immers nagenoeg dezelfde narratieve route, maar je vraagt de gebruiker om bij een compleet andere conclusie uit te komen. De kans dat iemand dan toch weer bij zijn ‘eigen’ conclusie belandt, is dan natuurlijk zeer groot. Meer impact heb je waarschijnlijk als je bij een ander startpunt begint: een andere waarde als uitgangspunt kan wellicht een nieuwe zichtlijn mogelijk maken.

Haal dichtbij, maak concreet​

Wil je iemand echt overtuigen? Zorg er dan voor dat je luisteraar het met je meebeleeft. Dat bereik je onder andere door ervoor te zorgen dat jouw verhaal makkelijk voor te stellen is. Persoonlijke ervaringen zijn vaak erg concreet en hebben een enorme plakkracht: als je in een straat woont met veel vuurwerkoverlast, dan is het te verklaren waarom het Overlast-frame steeds dominanter wordt in je hoofd. Maar woon je in een straat zonder incidenten en waar de buren elkaar gemoedelijk opzoeken op straat, dan zal het Feestelijke traditie-frame meer voor de hand liggen. Om deze verhalen te voorzien van een serieus concurrerend verhaal, ligt de lat dus hoog. Het verhaal waar je mentale aandacht voor vraagt, moet dus ook zeer voorstelbaar, herkenbaar en/of dichtbij zijn.

Hoe levendiger je verhaal wordt verteld, hoe meer plakkracht het frame kan krijgen. Dat betekent dat ingezoomde verhalen gemakkelijker blijven hangen dan onpersoonlijke verhalen over groepen, categorieën of systemen. Ook hebben voorbeelden meer impact dan algemene beschouwingen. Hoe abstracter en uitgezoomder het verhaal, hoe minder er van jouw frame blijft hangen.

Laatste tip. Wat je ook wilt framen en hoe je dat ook doet, vergeet niet om ook naar de ander te luisteren. Discussie is goed, maar aan ruzie heb je niks.

Drieluik over vuurwerkframing deel 3: zelf aan de gang met vuurwerkframing

Wil je advies of hulp bij het gebruik van framing? Je kunt bij Taalstrategie.nl workshops volgen en wij denken graag mee over de juiste framing en taal!

taalstrategie.nl

 

[Richardus]

Mooi leesvoer en erg bruikbaar voor HVLV/VWF/BPN

 

[Plum Bloom]

Mooi leesvoer en erg bruikbaar voor HVLV/VWF/BPN

Mijn idee. Maar komen die wel op FPM?

 

[shinji]

Mijn idee. Maar komen die wel op FPM?

Zeker wel

 

[Schuim]

Er is toch maar een forum waar je echt terecht kan als je de juiste, de beste, en de meest veelzijdige info wilt die er te vinden valt?

 

[GMP82]

Das war einmal

 

[goofygrunn]

Iemand al geklapt?

 

[rodepo]

Ik ben geklapt

 

[roelz]

Ja, geklapt, trektouwtje; maar het gaat om de intensie toch?

 

[Sweet Laker]

Iemand al geklapt?

Moesten we weer klappen omdat we zo dankbaar zijn dat we met z'n allen in de huidige situatie zitten?
We doen het tenslotte samen dus niks mis met een beetje groepsgevoel en opgelegd schuldgevoel dat we het niet voor onszelf doen maar puur voor de ander.
Ben wel blij dat veel mensen bijna dagelijks klappen, met kleurtjes erbij enzo. Maakt het toch allemaal wat dragelijker; die donkere dagen zo voor de kerst!