Tom Kleijn: 'De vuurwerkramp in Enschede is nooit ver weg'

Moontan

Moderator
Medewerker
Tom Kleijn: 'De vuurwerkramp in Enschede is nooit ver weg'

Deze week is het twintig jaar geleden dat er 23 doden vielen in de Enschedese wijk Roombeek, nadat een opslagruimte vol vuurwerk in brand vloog. In de eerste aflevering van de nieuwe tv-serie Na de klap gaat Tom Kleijn terug naar Roombeek. "Het borrelt nog onder het oppervlak", zegt hij tegen NU.nl.

Kleijn gaat in de vijfdelige serie naar plekken waar zich een ramp heeft voltrokken, om te onderzoeken of en hoe de betrokkenen hun leven hebben kunnen oppakken.

In de eerste aflevering gaat de journalist terug naar de plek waar hij twintig jaar geleden ook al was als verslaggever.

Meneer Kleijn, zaten de mensen in Enschede op uw terugkomst te wachten?
"
In eerste instantie waren ze wantrouwend. De pers is niet altijd helder, duidelijk en zorgvuldig over de vuurwerkramp geweest. Maar tijdens de voorgesprekken bleek dat mensen hun verhaal nog steeds meteen willen vertellen. Het zit nog ontzettend hoog. Als je met sommige betrokkenen praat, lijkt het alsof het pas gisteren is gebeurd. Het borrelt nog onder het oppervlak."

Hoe verschilt Roombeek met de wijk van twintig jaar geleden?

"Het is een prachtige nieuwe wijk geworden. Mooier dan hij was en mooier dan hij zou zijn als hij op de reguliere manier gerenoveerd zou zijn. En drie kwart van de oorspronkelijke bewoners woont daar nog steeds. Dat is te gek. En een aantal van hen zit gevoelsmatig nog helemaal in die ramp. Dat is heel bijzonder. Maar ook als je met andere mensen op straat praat, is de vuurwerkramp nooit ver weg. Iedereen boven de dertig kan zich het nog herinneren."

In de aflevering staan drie personen centraal: de weduwe van een om het leven gekomen brandweerman, voormalig directeur van S. E. Fireworks Rudi Bakker en de oud-rechercheur die het onderzoek deed. Op welk moment wist u dat het om hen moest gaan?

"Er zijn vier brandweermensen om het leven gekomen, de weduwen spreken elkaar nog steeds en hebben allemaal een verhaal te vertellen. Voormalig directeur Bakker is geboren en getogen in die wijk en komt daar nog weleens, maar twintig jaar later wordt hij nog steeds soms uitgescholden. Hij vindt dat hij onterecht is veroordeeld en heeft vastgezeten. Ik heb genoeg mensen gesproken die de ramp een plek hebben kunnen geven en hun leven hebben opgepakt. Maar anderen kunnen gewoon niet door, omdat ze niet precies weten wat er gebeurd is."

De weduwe en de directeur stonden twintig jaar geleden op gespannen voet met elkaar.
"Dat is het bijzondere. Aan het einde van de aflevering zie je de rechercheur, de weduwe en die oud-directeur naast elkaar staan bij het monument in de wijk. Ik zag dat en pas toen realiseerde ik me dat de echtgenoot van die weduwe is omgekomen door een ontploffing op het terrein van de man die naast haar staat. En die man is weer tot een jaar cel veroordeeld mede door onderzoek van de man die naast hem staat."

"De omgang met elkaar is af en toe nog steeds een beetje moeizaam, maar met zijn drieën hebben ze nu ook aangifte gedaan tegen de Nederlandse Staat. Ze hebben daar allemaal een net iets andere reden voor, maar onder de streep willen ze allemaal weten wat er precies gebeurd is."

"Die weduwe wil achterhalen wat haar man exact is overkomen. Heeft de brandweer wellicht fouten gemaakt? De voormalig directeur ziet allerlei ongerijmdheden tussen het eerste vuurtje en de grote ontploffingen op het terrein en de rechercheur is ontslagen omdat hij na de ramp te kritisch was op de politie. Die vraagt zich af of er van hogerhand iets is stilgehouden."

Al die mensen hebben dus hun eigen belangen. Hoe zorgt u ervoor dat u niet voor hun karretje wordt gespannen?
"Door van begin af aan te zeggen dat we niet zijn gekomen om de schuldvraag te beantwoorden en ook niet om het hele verhaal opnieuw te reconstrueren. Wat wij vooral wilden belichten is hoe deze mensen na al die tijd verder zijn gegaan."

Maar ik kan me voorstellen dat ze uw komst hebben aangegrepen om aandacht te krijgen voor hun zaak.
"Dat klopt. Zij houden zich iedere keer vast aan elke strohalm die hun zaak vlot kan trekken. Of het nou gaat om een brief naar een ombudsman, een minister of nieuwe korpschef. En je merkt inderdaad als je met iemand op de bank zit, dat je binnen vijf minuten volledig in de materie zit."
"Ze hebben nu al hun hoop gevestigd op oud-Europarlementariër Paul van Buitenen. Hij doet groot onderzoek naar de ramp en helpt hen ook met die aangifte. Ik vraag die mensen of het niet eens tijd wordt het allemaal los te laten, maar een aantal zegt dat pas te kunnen als ze de waarheid hebben achterhaald."

De uitzending over de vuurwerkramp in Enschede is maandag om 20.30 uur te zien op NPO2. Vanaf 14 juni is Na de klap elke zondag om 20.25 uur te zien.

 
Bovenaan