Plum Bloom
Registered User
ENSCHEDE - Bijna twintig jaar na de vuurwerkramp in Enschede wordt voormalig fabriekseigenaar Harm Smallenbroek aangewezen als mogelijke saboteur door ex-klokkenluider Paul van Buitenen. Daarmee zou hij verantwoordelijk zijn voor 23 doden. Smallenbroek is een gebroken man. Sinds 2001 heeft hij geen interview meer gegeven, tot vandaag. ,,Je wilt wel, maar je komt er nooit meer van los. We zijn die dag, net als velen, alles kwijtgeraakt".
Zijn dossier over de vuurwerkramp ligt op de eettafel, tranen staan in zijn ogen. Achter Harm Smallenbroek (66) hangt een groot familieportret, met hun trots, de kleinkinderen, als stille getuigen. Smallenbroek is een gebroken man. Sinds 2001 heeft hij geen interview meer gegeven, tot vandaag. De ramp heeft een gat geslagen in zijn ziel, zegt hij. ,,Je wilt wel, maar je komt er nooit meer van los. We zijn die dag, net als velen, alles kwijtgeraakt. Ook onze financiële toekomst. Het was een heel gevecht om je leven weer op orde te krijgen.” En dan nu dit, zo’n beschuldiging uit het niets van klokkenluider Paul van Buitenen die hem verantwoordelijk stelt. ,,Tegen leugenaars valt niet te vechten. Wanneer houdt dit op?’’
Smallenbroek is een aantal jaren al ernstig ziek. Zijn kinderen en z’n vrouw Annette (64) zijn z’n houvast. ,,Geen idee hoe lang we nog samen hebben.’’ Binnenkort komen de artsen met een update: goed of slecht nieuws. Hij is onlangs bestraald. Door de narcoses is z’n geheugen een stuk minder en dat ergert hem. Maar hij wil niet klagen, zegt hij ook. Anderen zijn op 13 mei 2000 bij de ramp dierbaren verloren. ,,Een aantal heeft hun kinderen helemaal niet meer zien opgroeien. Zij zullen nooit opa en oma worden, zoals wij.’’
Tranen
Sinds de ramp heeft hij als vrachtwagenchauffeur zijn brood verdiend. Maar nu zit hij bijna twee jaar in de ziektewet. Steeds zijn er even tranen, waarvoor hij zich verontschuldigt. Ze wellen op als hij denkt aan die fatale 13 mei 2000, toen hij nietsvermoedend op vakantie bij het zwembad zat in Malta. ,,We zagen het op CNN, je schrikt je het leplazarus.” Er zijn tranen als hij terugdenkt aan zijn kinderen, die bij de explosies gewond raakten. ,,Die zijn in één klap heel snel volwassen geworden.’’
Er zijn ook tranen als hij praat over z’n verwoeste ouderlijk huis, waar al zijn jeugdherinneringen lagen, maar waar nu een zwarte herdenkingssteen staat met 23 namen. En als hij begint over al die mensen uit z’n straatje, die huis en haard en soms ook naasten verloren. ,,We hebben daar 35 jaar gewerkt en gewoond. Je kende daar bijna iedereen. De kinderen zaten bij onze kinderen op school. Ze kwamen bij ons thuis spelen.” Er valt een stilte. ,,Hadden we het bedrijf maar nooit verkocht. Dan was het niet gebeurd.’’
Verkoop
In 1998 verkoopt Harm Smallenbroek vanwege een hartoperatie het familiebedrijf - een bv, opgericht door zijn vader - aan twee werknemers, die er al vele jaren rondlopen: Rudi Bakker en Willie Pater. „Ik heb veel grote shows verzorgd: voor Euro Disney, Tina Turner, Michael Jackson. Ik was dag en nacht aan het werk en wilde niet verder. De kinderen waren nog te jong voor een overname. Ik gunde het die twee jongens.”
Twee jaar later explodeert het bedrijf en wordt de hele woonwijk door de explosies en daaropvolgende vuurzee weggevaagd. Behalve 23 doden vallen er bijna duizend gewonden. De schade wordt geschat op een half miljard euro. Maar de oorzaak van de fatale brand is tot op de dag van vandaag een raadsel. De beelden zijn schokkend. Van drie mensen is nooit meer iets teruggevonden.
Ex-klokkenluider
In de strafzaken daarna wordt de vermeende Enschedese brandstichter, wijlen André de Vries, in hoger beroep vrijgesproken. De directeuren Bakker en Pater van S.E. Fireworks worden in hoger beroep veroordeeld tot een jaar cel. Volgens het officiële onderzoek hadden zij op 13 mei 2000 ‘te veel en te zwaar vuurwerk’ opgeslagen. De overheid, die aantoonbaar heeft geblunderd in regelgeving op het gebied van controles en vergunningen, wordt niet vervolgd.
Van de twee directeuren vecht Rudi Bakker sindsdien voor eerherstel. De Enschedeër krijgt de afgelopen tijd steun van niet de eerste de beste. Een vroegere klokkenluider, Paul van Buitenen uit Breda. In 1999 was hij in zijn eentje verantwoordelijk voor de val van de hele Europese Commissie, doordat hij zich openlijk keerde tegen frauduleus handelen door sommige leden.
Grimmige strijd
De man uit Breda voert een grimmige strijd om de onderste steen boven te halen wat betreft de ramp. Hij pleit de toenmalige leiding van S.E. Fireworks helemaal vrij - in elk geval Bakker - en wijst andere schuldigen aan. Volgens hem moest van hogerhand het bedrijf de schuld krijgen, om zo de overheid de dans te laten ontspringen. De vroegere klokkenluider beschuldigt in een nog niet openbaar rapport van 1400 pagina’s de politie, rijksrecherche, het Openbaar Ministerie, NFI, TNO en de officiële onderzoekers van de commissie-Oosting van fraude en bewuste misleiding van de rechters. Ook de top van de brandweer krijgt ervanlangs. En Smallenbroek. Sinds vorige maand noemt Van Buitenen op internetsites voor het eerst man en paard.
„Naar een mogelijke rol van Smallenbroek als opdrachtgever voor brandstichting op het bedrijf is nooit gekeken”, schrijft hij. De Bredanaar spreekt over ‘een motief voor intellectueel daderschap. Kort gezegd is dat ‘medeplegen, ‘uitlokking’, of ‘medeplichtigheid’ bij strafbaar handelen.’ Volgens hem heeft Smallenbroek alles geprobeerd om voor de ramp zijn vroegere bedrijf kapot te maken. Daar had hij financieel gewin bij, claimt Van Buitenen.
Smallenbroek had het ergens wel zien aankomen, dat hij een keer door Van Buitenen openlijk zou worden ‘gebrandmerkt’. ,,Hij dendert op klompen door een porseleinkast. Iedereen heeft het gedaan bij de ramp, behalve degene die in 2000 het bedrijf runden. Het is de schuld van het Rijk, van Enschede, van de brandweer... en nu van mij dus.”
Het is je reinste smaad en laster, stelt Smallenbroek. En toch laat de Enschedeër het erbij zitten. Naar de rechter stappen, dure advocaten inhuren? Hij heeft er het geld en de energie niet voor, zegt hij. Mijn vrouw en ik kunnen zonder schuldgevoel door de stad lopen, zonder dat we over onze schouder moeten kijken. En dat kan niet iedereen bij S.E. Fireworks zeggen. Ik zou zeggen: kijk eens in de spiegel. De veroorzaker van alle ellende is onder henzelf, nergens anders.” Het hoge woord is eruit.
Mes in de rug
Harm en Annette willen niet op de foto. Ze hebben er geen trek in om straks door wildvreemden ook herkend te worden. Ze denken aan het belang van hun kinderen en kleinkinderen. ,,We willen gewoon rust in ons leven.” Zonder wroeging hebben ze destijds geprobeerd bij de herbouw van de wijk op hun oude plek weer een huis te krijgen. De gemeente hield dat tegen, beweren ze. ,,Die wilde niet in de krant lezen: Smallenbroek is terug op de rampplek.” Heel oneerlijk, vinden ze. Daarna hebben ze op een andere plek in de stad ‘er maar het beste van gemaakt’. Nooit is overwogen om Enschede te verlaten.
En nu is er laf een mes in hun rug gestoken, vindt hij. Volgens klokkenluider Van Buitenen is destijds zonder enige deugdelijk bewijs André de Vries als brandstichter aangewezen. Maar nu doet Van Buitenen precies hetzelfde met mij, zegt Smallenbroek. ,,We woonden daar ook, hè. Als ik de boel wil saboteren, ga ik toch zeker niet lekker op vakantie en laat mijn twee kinderen thuis. Wat denkt zo’n man nou?”
Lening
Smallenbroek verkocht in 1998 het bedrijf, maar hield de grond en de opstallen. De gemeente zou bij verkoop een voorkeursrecht hebben. Volgens Van Buitenen heeft Smallenbroek dat voorkeursrecht verzwegen, maar heeft hij er daarom vanaf het begin baat bij dat S.E. Fireworks sneuvelt. Zonder huurder op het terrein betaalt Enschede hem 3 ton meer. Smallenbroek zegt dat de kopers bij de overname ‘al jaren op de hoogte waren van dat voorkeursrecht’. „Daarom was er ook maar een huurperiode van vijf jaar.”
Annette en Harm Smallenbroek zeggen meerdere keren dat er ‘geen enkel belang was’ om S.E. Fireworks zwart te maken en uit te schakelen. ,,Bij de verkoop kregen de heren een achtergestelde lening van 600.000 gulden, tegen een rente van 7 procent per jaar. Ik had er juist alle belang bij dat het die jongens voor de wind ging, zodat ze het konden terugbetalen. Van dat geld heb ik dus geen cent gezien.”
Geld verloren
En dan de grond? ,,Die moest voor een schijntje naar de gemeente voor de wederopbouw van de wijk, anders zouden ze me onteigenen. En van de opstalverzekering heb ik ook niets gezien. De gebouwen waren verzekerd onder de voorwaarde van herbouw. En er was geen herbouw. Dus tel maar op wat ik ben verloren. Hoezo belang bij sabotage?”
Dat justitie nooit onderzoek naar hem heeft gedaan, noemt Smallenbroek sowieso onzin. ,,Ze zijn ook mijn gangen nagegaan. De politie is overal geweest: Malta, Duitsland, Italië, Denemarken, China. Ik ben ook een aantal dagen verhoord. Er zijn huiszoekingen gedaan. Niets gevonden.”
Bedrijfsongeval
Annette Smallenbroek ‘hoopt nog mee te maken dat duidelijk wordt waardoor de fatale brand ontstond’. Zelf denken ze aan een bedrijfsongeval. Dat wordt trouwens ook door Van Buitenen als een heel aannemelijk scenario gezien, maar volgens hem was het ongewenst voor de overheid en is het daarom niet goed onderzocht.
Het Openbaar Ministerie (OM) heeft er echter meerdere keren met verschillende teams naar gekeken. Volgens het OM is daarvoor geen bewijs gevonden. Waarom niet, is Smallenbroek eigenlijk een raadsel. „Er zijn zo veel getuigenverklaringen dat er vlak voor de ramp vuurwerk is afgestoken.” De processen-verbaal spreken over vuurwerk dat ‘gecontroleerd, rechtstandig’ de lucht in ging. Smallenbroek: ,,Er zijn daar mensen geweest, ongetwijfeld ook mensen van S.E. Fireworks. Daar moet je zijn.’’
www.gelderlander.nl
Zijn dossier over de vuurwerkramp ligt op de eettafel, tranen staan in zijn ogen. Achter Harm Smallenbroek (66) hangt een groot familieportret, met hun trots, de kleinkinderen, als stille getuigen. Smallenbroek is een gebroken man. Sinds 2001 heeft hij geen interview meer gegeven, tot vandaag. De ramp heeft een gat geslagen in zijn ziel, zegt hij. ,,Je wilt wel, maar je komt er nooit meer van los. We zijn die dag, net als velen, alles kwijtgeraakt. Ook onze financiële toekomst. Het was een heel gevecht om je leven weer op orde te krijgen.” En dan nu dit, zo’n beschuldiging uit het niets van klokkenluider Paul van Buitenen die hem verantwoordelijk stelt. ,,Tegen leugenaars valt niet te vechten. Wanneer houdt dit op?’’
Smallenbroek is een aantal jaren al ernstig ziek. Zijn kinderen en z’n vrouw Annette (64) zijn z’n houvast. ,,Geen idee hoe lang we nog samen hebben.’’ Binnenkort komen de artsen met een update: goed of slecht nieuws. Hij is onlangs bestraald. Door de narcoses is z’n geheugen een stuk minder en dat ergert hem. Maar hij wil niet klagen, zegt hij ook. Anderen zijn op 13 mei 2000 bij de ramp dierbaren verloren. ,,Een aantal heeft hun kinderen helemaal niet meer zien opgroeien. Zij zullen nooit opa en oma worden, zoals wij.’’
Tranen
Sinds de ramp heeft hij als vrachtwagenchauffeur zijn brood verdiend. Maar nu zit hij bijna twee jaar in de ziektewet. Steeds zijn er even tranen, waarvoor hij zich verontschuldigt. Ze wellen op als hij denkt aan die fatale 13 mei 2000, toen hij nietsvermoedend op vakantie bij het zwembad zat in Malta. ,,We zagen het op CNN, je schrikt je het leplazarus.” Er zijn tranen als hij terugdenkt aan zijn kinderen, die bij de explosies gewond raakten. ,,Die zijn in één klap heel snel volwassen geworden.’’
Er zijn ook tranen als hij praat over z’n verwoeste ouderlijk huis, waar al zijn jeugdherinneringen lagen, maar waar nu een zwarte herdenkingssteen staat met 23 namen. En als hij begint over al die mensen uit z’n straatje, die huis en haard en soms ook naasten verloren. ,,We hebben daar 35 jaar gewerkt en gewoond. Je kende daar bijna iedereen. De kinderen zaten bij onze kinderen op school. Ze kwamen bij ons thuis spelen.” Er valt een stilte. ,,Hadden we het bedrijf maar nooit verkocht. Dan was het niet gebeurd.’’
Verkoop
In 1998 verkoopt Harm Smallenbroek vanwege een hartoperatie het familiebedrijf - een bv, opgericht door zijn vader - aan twee werknemers, die er al vele jaren rondlopen: Rudi Bakker en Willie Pater. „Ik heb veel grote shows verzorgd: voor Euro Disney, Tina Turner, Michael Jackson. Ik was dag en nacht aan het werk en wilde niet verder. De kinderen waren nog te jong voor een overname. Ik gunde het die twee jongens.”
Twee jaar later explodeert het bedrijf en wordt de hele woonwijk door de explosies en daaropvolgende vuurzee weggevaagd. Behalve 23 doden vallen er bijna duizend gewonden. De schade wordt geschat op een half miljard euro. Maar de oorzaak van de fatale brand is tot op de dag van vandaag een raadsel. De beelden zijn schokkend. Van drie mensen is nooit meer iets teruggevonden.
Ex-klokkenluider
In de strafzaken daarna wordt de vermeende Enschedese brandstichter, wijlen André de Vries, in hoger beroep vrijgesproken. De directeuren Bakker en Pater van S.E. Fireworks worden in hoger beroep veroordeeld tot een jaar cel. Volgens het officiële onderzoek hadden zij op 13 mei 2000 ‘te veel en te zwaar vuurwerk’ opgeslagen. De overheid, die aantoonbaar heeft geblunderd in regelgeving op het gebied van controles en vergunningen, wordt niet vervolgd.
Van de twee directeuren vecht Rudi Bakker sindsdien voor eerherstel. De Enschedeër krijgt de afgelopen tijd steun van niet de eerste de beste. Een vroegere klokkenluider, Paul van Buitenen uit Breda. In 1999 was hij in zijn eentje verantwoordelijk voor de val van de hele Europese Commissie, doordat hij zich openlijk keerde tegen frauduleus handelen door sommige leden.
Grimmige strijd
De man uit Breda voert een grimmige strijd om de onderste steen boven te halen wat betreft de ramp. Hij pleit de toenmalige leiding van S.E. Fireworks helemaal vrij - in elk geval Bakker - en wijst andere schuldigen aan. Volgens hem moest van hogerhand het bedrijf de schuld krijgen, om zo de overheid de dans te laten ontspringen. De vroegere klokkenluider beschuldigt in een nog niet openbaar rapport van 1400 pagina’s de politie, rijksrecherche, het Openbaar Ministerie, NFI, TNO en de officiële onderzoekers van de commissie-Oosting van fraude en bewuste misleiding van de rechters. Ook de top van de brandweer krijgt ervanlangs. En Smallenbroek. Sinds vorige maand noemt Van Buitenen op internetsites voor het eerst man en paard.
„Naar een mogelijke rol van Smallenbroek als opdrachtgever voor brandstichting op het bedrijf is nooit gekeken”, schrijft hij. De Bredanaar spreekt over ‘een motief voor intellectueel daderschap. Kort gezegd is dat ‘medeplegen, ‘uitlokking’, of ‘medeplichtigheid’ bij strafbaar handelen.’ Volgens hem heeft Smallenbroek alles geprobeerd om voor de ramp zijn vroegere bedrijf kapot te maken. Daar had hij financieel gewin bij, claimt Van Buitenen.
Smallenbroek had het ergens wel zien aankomen, dat hij een keer door Van Buitenen openlijk zou worden ‘gebrandmerkt’. ,,Hij dendert op klompen door een porseleinkast. Iedereen heeft het gedaan bij de ramp, behalve degene die in 2000 het bedrijf runden. Het is de schuld van het Rijk, van Enschede, van de brandweer... en nu van mij dus.”
Het is je reinste smaad en laster, stelt Smallenbroek. En toch laat de Enschedeër het erbij zitten. Naar de rechter stappen, dure advocaten inhuren? Hij heeft er het geld en de energie niet voor, zegt hij. Mijn vrouw en ik kunnen zonder schuldgevoel door de stad lopen, zonder dat we over onze schouder moeten kijken. En dat kan niet iedereen bij S.E. Fireworks zeggen. Ik zou zeggen: kijk eens in de spiegel. De veroorzaker van alle ellende is onder henzelf, nergens anders.” Het hoge woord is eruit.
Mes in de rug
Harm en Annette willen niet op de foto. Ze hebben er geen trek in om straks door wildvreemden ook herkend te worden. Ze denken aan het belang van hun kinderen en kleinkinderen. ,,We willen gewoon rust in ons leven.” Zonder wroeging hebben ze destijds geprobeerd bij de herbouw van de wijk op hun oude plek weer een huis te krijgen. De gemeente hield dat tegen, beweren ze. ,,Die wilde niet in de krant lezen: Smallenbroek is terug op de rampplek.” Heel oneerlijk, vinden ze. Daarna hebben ze op een andere plek in de stad ‘er maar het beste van gemaakt’. Nooit is overwogen om Enschede te verlaten.
En nu is er laf een mes in hun rug gestoken, vindt hij. Volgens klokkenluider Van Buitenen is destijds zonder enige deugdelijk bewijs André de Vries als brandstichter aangewezen. Maar nu doet Van Buitenen precies hetzelfde met mij, zegt Smallenbroek. ,,We woonden daar ook, hè. Als ik de boel wil saboteren, ga ik toch zeker niet lekker op vakantie en laat mijn twee kinderen thuis. Wat denkt zo’n man nou?”
Lening
Smallenbroek verkocht in 1998 het bedrijf, maar hield de grond en de opstallen. De gemeente zou bij verkoop een voorkeursrecht hebben. Volgens Van Buitenen heeft Smallenbroek dat voorkeursrecht verzwegen, maar heeft hij er daarom vanaf het begin baat bij dat S.E. Fireworks sneuvelt. Zonder huurder op het terrein betaalt Enschede hem 3 ton meer. Smallenbroek zegt dat de kopers bij de overname ‘al jaren op de hoogte waren van dat voorkeursrecht’. „Daarom was er ook maar een huurperiode van vijf jaar.”
Annette en Harm Smallenbroek zeggen meerdere keren dat er ‘geen enkel belang was’ om S.E. Fireworks zwart te maken en uit te schakelen. ,,Bij de verkoop kregen de heren een achtergestelde lening van 600.000 gulden, tegen een rente van 7 procent per jaar. Ik had er juist alle belang bij dat het die jongens voor de wind ging, zodat ze het konden terugbetalen. Van dat geld heb ik dus geen cent gezien.”
Geld verloren
En dan de grond? ,,Die moest voor een schijntje naar de gemeente voor de wederopbouw van de wijk, anders zouden ze me onteigenen. En van de opstalverzekering heb ik ook niets gezien. De gebouwen waren verzekerd onder de voorwaarde van herbouw. En er was geen herbouw. Dus tel maar op wat ik ben verloren. Hoezo belang bij sabotage?”
Dat justitie nooit onderzoek naar hem heeft gedaan, noemt Smallenbroek sowieso onzin. ,,Ze zijn ook mijn gangen nagegaan. De politie is overal geweest: Malta, Duitsland, Italië, Denemarken, China. Ik ben ook een aantal dagen verhoord. Er zijn huiszoekingen gedaan. Niets gevonden.”
Bedrijfsongeval
Annette Smallenbroek ‘hoopt nog mee te maken dat duidelijk wordt waardoor de fatale brand ontstond’. Zelf denken ze aan een bedrijfsongeval. Dat wordt trouwens ook door Van Buitenen als een heel aannemelijk scenario gezien, maar volgens hem was het ongewenst voor de overheid en is het daarom niet goed onderzocht.
Het Openbaar Ministerie (OM) heeft er echter meerdere keren met verschillende teams naar gekeken. Volgens het OM is daarvoor geen bewijs gevonden. Waarom niet, is Smallenbroek eigenlijk een raadsel. „Er zijn zo veel getuigenverklaringen dat er vlak voor de ramp vuurwerk is afgestoken.” De processen-verbaal spreken over vuurwerk dat ‘gecontroleerd, rechtstandig’ de lucht in ging. Smallenbroek: ,,Er zijn daar mensen geweest, ongetwijfeld ook mensen van S.E. Fireworks. Daar moet je zijn.’’
Oud-eigenaar S.E. Fireworks is gebroken man: ‘Wanneer houdt dit op?’
Bijna twintig jaar na de vuurwerkramp in Enschede wordt voormalig fabriekseigenaar Harm Smallenbroek aangewezen als mogelijke saboteur door ex-klokkenluider Paul van Buitenen. Daarmee zou hij verantwoordelijk zijn voor 23 doden. Smallenbroek is een gebroken man. Sinds 2001 heeft hij geen...
www.gelderlander.nl
" .[/alu hoedje af]